Arglwydd Edward FitzGerald
Cenedlaetholwr Gwyddelig oedd Arglwydd Edward FitzGerald (15 Hydref 1763 - 4 Mehefin 1798).
| Arglwydd Edward FitzGerald | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 15 Hydref 1763  Carton House |
| Bu farw | 4 Mehefin 1798 Carchar Newgate, Dulyn |
| Dinasyddiaeth | Teyrnas Iwerddon |
| Galwedigaeth | gwleidydd |
| Swydd | Aelod Seneddol yn Senedd Iwerddon |
| Tad | James Fitzgerald |
| Mam | Emily Fitzgerald |
| Priod | Pamela Fitzgerald |
| Plant | Pamela, Lucy FitzGerald, Edward Fox Fitzgerald |
| Llinach | House of FitzGerald |
Roedd FitzGerald yn bumed mab i James FitzGerald, Dug 1af Leinster, a Duges Leinster. Ganed ef gerllaw Dulyn, ac addysgwyd ef yn breifat. Ymunodd a'r Fyddin Brydeinig yn 1779, ac ymladdodd yn Rhyfel Annibyniaeth America hyd 1782. Dychwelodd i Iwerddon yn 1783, ond ail-ymunodd a'r fyddin yn ddiweddarach a bu'n gwasanaethu yng Nghanada.
Roedd ei frawd, 2il Ddug Leinster, wedi trefnu iddo gael ei ethol yn Aelod Seneddol dros Swydd Kildare. Roedd yn frwd dros y Chwyldro Ffrengig, ac aeth i ddinas Paris yn Hydref 1792, gan aros gyda Thomas Paine. Priododd ferch o'r enw Pamela tra yn Ffrainc. Ymunodd a Cymdeithas y Gwyddelod Unedig yn 1796; cymdeithas a oedd erbyn hynny yn anelu at greu gweriniaeth annibynnol yn Iwerddon.
Daeth yn un o arweinwyr y Gymdeithas erbyn Gwrthryfel Gwyddelig 1798. Roedd dyddiad dechrau'r gwrthryfel wedi ei bennu fel 23 Mai, ond ar 18 Mai rhoddodd gŵr o'r enw Magan wybod i'r awdurdodau ymhle yr oedd FitzGerald, oedd yn ei wely yn diddef gan dwymyn. Clwyfwyd ef wrth geisio dianc, a bu farw o'i glwyfau yng ngharchar Newgate, Dulyn ar 4 Mehefin.