Brwydr Maes Maen Cymro

brwydr rhwng teyrnasoedd Powys a Gwynedd dros reolaeth ar y Berfeddwlad

Brwydr fawr oedd Brwydr Maes Maen Cymro a ymladdwyd yn 1118 ger Rhewl, ger Rhuthun, Sir Ddinbych. Achos y frwydr oedd yr ymgiprys rhwng teyrnasoedd Powys a Gwynedd dros reolaeth ar Y Berfeddwlad.

Brwydr Maes Maen Cymro
Enghraifft o'r canlynolbrwydr Edit this on Wikidata
Dyddiad1118 Edit this on Wikidata
LleoliadRhewl Edit this on Wikidata
Map
GwladwriaethCymru Edit this on Wikidata

Roedd Gwynedd yn ceisio ehangu i gyfeiriad y dwyrain trwy gipio Rhos a Rhufoniog. Rheolwyd y ddau gantref hynny gan yr Arglwydd Hywel ab Ithel, un o ddeiliaid Maredudd ap Bleddyn, brenin Powys. Yn 1118, gyda llu Maredudd, ymosodd Hywel ar arglwyddi Dyffryn Clwyd. Enillodd lluoedd Hywel a Maredudd y dydd ond lladdwyd Hywel ei hun ar faes y gad.[1]

Bu farw Hywel heb etifedd i'w olynu. Ymddengys nad oedd Maredudd ap Bleddyn yn ddigon cryf i gymryd meddiant ar arglwyddiaeth Hywel. Felly cipwyd y deyrnas fechan gan feibion Gruffudd ap Cynan a'i gwneud yn rhan o deyrnas Gwynedd. Roedd hynny'n gam pwysig yn hanes Gwynedd am ei fod yn sicrhau terfynau dwyreiniol y deyrnas honno ac yn galluogi'r brenin i ehangu i gyfeiriad y de, unwaith eto ar draul Powys.[1]

Cyfeiriadau

golygu
  1. 1.0 1.1 A. H. Williams, An Introduction to the History of Wales, cyfrol II (Gwasg Prifysgol Cymru, d.d.), tud. 9.