Castell Casnewydd

castell rhestredig Gradd II* yn Stow Hill

Castell adfeiliedig yng nghanol dinas Casnewydd, Cymru, yw Castell Casnewydd. Dyma'r castell a roddodd yr enw "Castell Newydd", sef Casnewydd, i'r dref. Gallai'r "Newydd" gyfeirio at y ffaith ei fod yn newydd ar y pryd mewn cymhariaeth â'r gaer Rufeinig hynafol yng Nghaerllion neu'r hen gastell mwnt a beili Normanaidd yn Stow Hill, yn y dref. Saif ar lan Afon Wysg.

Castell Casnewydd
Castell Casnewydd heddiw: y mur dwyreiniol gyda'r Porth ar yr afon
Mathcastell Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
LleoliadStow Hill Edit this on Wikidata
SirCasnewydd
GwladBaner Cymru Cymru
Uwch y môr6.6 metr Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau51.5907°N 2.99507°W Edit this on Wikidata
Rheolir ganCadw Edit this on Wikidata
Map
PerchnogaethCadw Edit this on Wikidata
Statws treftadaethadeilad rhestredig Gradd II*, heneb gofrestredig Edit this on Wikidata
Manylion
Dynodwr CadwMM009 Edit this on Wikidata

Codwyd y castell yn y cyfnod rhwng 1327 a 1386, yn ôl pob tebyg, gan Hugh de Audley, Iarll Caerloyw, neu ei fab-yng-nghyfraith Ralph, Iarll Stafford. Cymerodd le'r castell mwnt a beili cynharach ger Eglwys Gadeiriol Casnewydd (Eglwys Gwynllwg), a ddinistrwyd.

Byr fu oes y castell. Roedd yn gastell cadarn, ond cafodd ei ddifetha'n rhannol gan luoedd Owain Glyndŵr ar ddechrau'r 1400au ac ni ddaeth dros hynny. Daeth i feddiant Humphrey Stafford, Dug Buckingham. Ar ôl i Humphrey Stafford ei adael cafodd ei esgeuluso a'i adael i araf ddadfeilio.

Erbyn heddiw, diolch i waith adeiladu yn y ddinas sydd wedi dwyn llawer o safle'r castell, dim ond yr ochr ddwyreiniol sy'n dal i sefyll ar lan Afon Wysg.

Dolen allanol golygu

     Eginyn erthygl sydd uchod am hanes Cymru. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.