Castell Morlais

Castell Morlais
	Olion Castell Morlais
Math	castell, caer lefal
Cysylltir gyda	Madog ap Llywelyn
Sefydlwyd	13 g ;
Daearyddiaeth
Sir	Merthyr Tudful
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	51.7768°N 3.3789°W
Cod OS	SO05000950
Statws treftadaeth	heneb gofrestredig, Henebion Cenedlaethol Cymru
Manylion
Dynodwr Cadw	GM028
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Castell o'r 13g yw Castell Morlais, wedi'i leoli uwch dyffryn Taf ger tref Merthyr Tudful yng Nghymru.

Ychydig sy'n weddill o'r castell a godwyd gan Gilbert de Clare, 3ydd Iarll Caerloyw. Cipiwyd y castell gan Madog ap Llywelyn ym 1294. Credir na chafodd y castell erioed ei gwblhau, gan ei fod yn rhy anghysbell i neb fyw ynddo.

Disgrifiad

Roedd gan y castell ward fewnol drionglog, gydag ochrau tua 45m o hyd, a beili tua 60m o led. Roedd gorthwr crwn tua 17m mewn diamedr yn y gornel ogleddol, gyda tŵr siâp D gyda grisiau yn y gornel dde-ddwyreiniol, a thŵr tebyg ar y wal ddeheuol. Rhwng y ddau hyn roedd y porthdy. Mae pydew dwfn o flaen y tŵr deheuol - y seston mae'n debyg. Does dim tŵr yn yr ochr orllewinol, ond mae tŵr siâp D yn y gornel dde-ddwyreiniol.Ychydig o'r castell sydd ar ôl heddiw, gydag un ystafell yn weddill ar waelod y gorthwr. Mae waliau isel o gwmpas y castell yn rhoi gwell syniad i ni o lle safai. Mae'r ffos yn ymestyn o gwmpas y castell, er bod un ochr wedi diflannu - oherwydd y chwarel galch fu yno unwaith, efallai. Mae cwrs golff 18 twll Castell Morlais i'r dwyrain o'r castell.

Gweler hefyd

Rhestr cestyll Cymru

Cyfeiriadau

Dolenni allanol

Castles of Wales: Morlais Castle
Old Merthyr Tydfil: Morlais Castle - Lluniau Hanesyddol o gastell Morlais.
Clwb Golff Castell Morlais
Morlais Castle at Wales.red Archifwyd 2018-09-03 yn y Peiriant Wayback - Lluniau panorama o Gastell Morlais a'r Crypt o dan y Gorthwr