Coedwigoedd Glaw Celtaidd Cymru
Math o goedwig hynafol naturiol yw Coedwigoedd Glaw Celtaidd Cymru.
Prosiect Coedwigoedd Glaw Celtaidd Cymru golygu
Lleoliadau golygu
Mae'r prosiect Coedwigoedd Glaw Celtaidd Cymru yn gweithio ar bedair ardal yng ngorllewin Cymru, sef; Eryri, Cwm Einion, Cwm Doethïe & Mynydd Mallaen, Cwm Elan. Mae'r prosiect yn ceisio gwaredu rhywogaethau ymledol o'r pediar ardal a newid sut maent yn cael eu pori.[1]
Yn 2015, bu ymddiriedolaeth Coed Cadw a’r naturiaethwr Iolo Williams yn cynllunio i brynu coedwig law Geltaidd o'r enw Llennyrch yn Llandecwyn er mwyn diogelu'r goedwig 450 erw. Roedd angen £750,000 ar yr ymddiriedolaeth i wneud hyn.[2]
Plannwyd coed i ehangu coedwig law celtaidd Hafod Garegog, ger Porthmadog yn defnyddio rhi o'r feithrinfa goed.[3]
Meithrinfa goed golygu
Ym mis Mai 2023, cyhoeddwyd fod Ymddiriedolaeth Genedlaethol Cymru wedi sefydlu meithrinfa goed yn Eryri, i dyfu rhywogaethau o goed brodorol dan fygythiad, gwarchod coediwgoedd glaw celtaidd ac i ddatrus yr argyfwng hinsawdd.[4] Bydd coed derw, coed bedw acoestrwydd yn cael eu tyfu, yn ogystal a'r Boplysen Ddu, y goeden sydd o dan y mwyaf o fygythiad ym Mhrydain. Bydd y coed yn cael eu tyfu mewn celloedd am bedair blynedd cyn cael eu plannu tu allan Mae nod i dyfu 30,000 o goed y flwyddyn.[3]
Ffactorau problematig golygu
Mae'r Goedwig Law Geltaidd wedi dirywio dros y canrifoedd diwethaf oherwydd gor-bori gan ddefaid a cheirw, plannu conwydd, ymlediad rhywogaethau.[1] Dywed David Smith, Prif Geidwad i'r Ymddiriedolaeth yn Eryri am y coedwigoedd law, "Mae'r coed 'ma 'di bod o gwmpas ers i'r rhew dynnu nôl yn Oes yr Iâ diwethaf felly 'da ni'n sôn am 10,000 o flynyddoedd."
"Yn yr amser yna mae'r hinsawdd wedi mynd yn gynhesach ac yn oerach ac mae'r coed wedi gallu addasu i hynna yn iawn. Beth sy' wedi neud iddi nhw ddiflannu cymaint yw beth ni wedi bod yn gwneud - torri nhw lawr am wahanol resymau a gorbori'r tir."[3]
Rhywogaethau ymledol:
- Crib-y-ceiliog (Crocosmia x crocosmiliflora)
- Rhododendron ponticum
- Pidyn-y-gog (Lysichiton americanus)[5]
Rhywogaethau'r goedwig law celtaidd golygu
Mae'r rhywogaethau canlynol o dan bwysau:
- Cennau: Pyrenula hibernica (mwyar duon a chwstard) a llysiau'r afu
- Adar: gwybedog brith, tingoch a thelor y coed
- Mamaliaid: ystlum pedol lleiaf a llygod y coed[1]
Mae'r coed canlynol yn naturiol i'r goedwig law celtaidd
- Coed: coed derw, coed bedw, oestrwydd, Poplysen Ddu (prin)[3]
Gweler hefyd golygu
Cyfeiriadau golygu
- ↑ 1.0 1.1 1.2 "Lleoliadau Coedwig". Coedwigoedd Glaw Celtaidd Cymru (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-09-06.
- ↑ "Apêl i brynu 'coedwig law Geltaidd'". Golwg360. 2015-08-04. Cyrchwyd 2023-09-06.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "Y fforest law Geltaidd yn ehangu yn Eryri". BBC Cymru Fyw. 2023-08-18. Cyrchwyd 2023-09-06.
- ↑ "Tyfu coedwigoedd glaw Celtaidd y dyfodol". National Trust. Cyrchwyd 2023-09-06.
- ↑ "Rhywogaethau Ymledol Estron". Coedwigoedd Glaw Celtaidd Cymru (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-09-06.