Credo'r Apostolion
Cyffes ffydd Gristnogol sy'n dyddio'n ôl i oes yr Eglwys Fore yw Credo'r Apostolion neu yn hynafaidd y Symbolen neu'r Symblen[1] (Lladin: Symbolum Apostolorum neu Symbolum Apostolicum). Mae ganddi dri pharagraff i symboleiddio'r Drindod, yn debyg i'r mwyafrif o gredoau Cristnogol eraill. Fe'i defnyddir gan yr Eglwys Babyddol, yr Eglwys Anglicanaidd, a nifer o eglwysi Protestannaidd. Ni chaiff ei cydnabod yn swyddogol gan yr Eglwys Uniongred Ddwyreiniol, sydd fel rheol yn defnyddio Credo Nicea. Mae ambell eglwys Brotestannaidd, er enghraifft y Methodistiaid Unedig, yn eithrio'r cymal "a ddisgynnodd i uffern".[2]
Yn draddodiadol, priodolir y Credo i'r Deuddeg Apostol a dywed i bob un o'r Apostolion ysgrifennu un o'r cymalau. Ceir credoau eraill yng ngweithiau Tadau'r Eglwys, megis Hippolytus, Irenaeus, a Tertullian. Gwyddys bellach taw datblygiadau ar yr ymholiadau a'r atebion rhwng yr esgob a'r catecwmen (disgybl bedydd) yw cyffesion o'r fath. Mae testun Credo'r Apostolion yn debyg i'r cyffes fedydd a ddefnyddid gan Eglwys Rhufain yn y 3g a'r 4g. Cymerai ei ffurf bresennol yn ne orllewin Ffrainc yn niwedd y 6g neu ddechrau'r 7g, a gofnodai gan Sant Pirminius yn nechrau'r 8g. Cafodd ei gydnabod yn gyffes ffydd swyddogol yr Eglwys Gatholig Rufeinig erbyn oes y Pab Innocentius III ar gychwyn y 13g.
| Testun Lladin[2] | Testun Cymraeg[3] |
|---|---|
| Credo in Deum Patrem omnipotentem; Creatorem caeli et terrae. Et in Jesum Christum, Filium ejus unicum, Dominum nostrum; qui conceptus est de Spiritu Sancto, natus ex Maria virgine; passus sub Pontio Pilato, crucifixus, mortuus, et sepultus; descendit ad inferna; tertia die resurrexit a mortuis; ascendit ad caelos; sedet ad dexteram Dei Patris omnipotentis; inde venturus (est) judicare vivos et mortuos. Credo in Spiritum Sanctum; sanctam ecclesiam catholicam; sanctorum communionem; remissionem peccatorum; carnis resurrectionem; vitam aeternam. Amen. |
Credaf yn Nuw Dad Hollgyfoethog, Creawdwr nef a daear: Ac yn Iesu Grist, ei un Mab ef, ein Harglwydd ni; yr hwn a gaed trwy’r Ysbryd Glân, a aned o Fair Forwyn, a ddioddefodd dan Pontius Pilatus, a groeshoeliwyd, a fu farw, ac a gladdwyd; a ddisgynnodd i uffern; y trydydd dydd y cyfododd o feirw; a esgynnodd i’r nefoedd. Ac y mae yn eistedd ar ddeheulaw Duw Dad Hollgyfoethog; oddi yno y daw i farnu’r byw a’r meirw. Credaf yn yr Ysbryd Glân; yr Eglwys Lân Gatholig; Cymun y Saint; maddeuant pechodau; atgyfodiad y cnawd, a’r bywyd tragwyddol. Amen. |
Cyfeiriadau golygu
- ↑ symbolen. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 16 Medi 2018.
- ↑ 2.0 2.1 (Saesneg) Apostles' Creed. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 16 Medi 2018.
- ↑ Geraint Lloyd, "Crist a Chredo'r Apostolion", Y Cylchgrawn (Mudiad Efengylaidd Cymru, 2017). Adalwyd ar 16 Medi 2018.