Yr iaith Gymraeg fel y mae'n cael ei siarad yn hytrach na'i hysgrifennu yw Cymraeg llafar. Mae'n wahanol i'r iaith ysgrifenedig o ran geirfa, gramadeg a morffoleg. Ceir o'i mewn sawl cywair ieithyddol tra wahanol, a sawl tafodieithoedd.
Mae gan y Gymraeg amrywiaeth gyfoethog o gyweiriau ieithyddol, o iaith hynod ffurfiol (boed yn dechnegol neu'n llenyddol) i fratiaith, gan gwmpasu ystod eang o gyweiriau lled-ffurfiol ac anffurfiol. Mae'r cyweiriau i gyd yn amrywio yn ôl tafodiaith, ond y cyweiriau llai ffurfiol sy'n tueddu amrywio mwyaf.
Mae peth gwahaniaeth rhwng Cymraeg y gogledd a Chymraeg y de. Mae tuedd i or-ddweud hyn. Mewn gwirionedd, nid yw'n ddim mwy na'r gwahaniaeth a glywir yn y Saesneg mewn ardaloedd gwahanol o Loegr. Er hynny, mae'n sbort gan y Cymry gael hwyl am ben eu hacenion gwahanol; yr 'hwntws' a'r 'gogs' fel y gelwid hwy gan ei gilydd.