Demosthenes

Areithydd a gwladweinydd Athenaidd oedd Demosthenes, Groeg: Δημοσθένης, Dēmosthénēs (384 CC - 322 CC).

Demosthenes
Ganwyd	384 CC  Upper Paiania
Bu farw	12 Hydref 322 CC  Poros
Dinasyddiaeth	Athen yr henfyd
Galwedigaeth	gwleidydd, diplomydd, areithydd, ysgrifennwr
Swydd	llysgennad
Mam	Kleobule
Perthnasau	Gylon, Demon

Astudiodd Demosthenes gelfyddyd rhethreg trwy ddysgu o areithiau enwogion y gorffennol. Traddododd ei areithiau cyntaf mewn achosion cyfreithiol pan nad oedd ond ugain oed. Am gyfnod, bu'n ennill bywoliaeth trwy ysgrifennu areithiau i eraill ac fel cyfreithiwr.

Yn ystod ei gyfnod fel ysgrifennydd areithiau, datblygodd ddiddordeb mewn gwleidyddiaeth, a dechreuodd draddodi areithiau gwleidyddol yn 354 CC. Daeth y ffigwr amlwg iawn ym mywyd cyhoeddus Athen, ac roedd yn flaenllaw ymysg y rhai oedd yn gwrthwynebu dylanwad cynyddol Philip II, brenin Macedon dros Wlad Groeg. Treuliodd lawer o amser yn ceisio adeiladu cynghrair i wrthwynebu Philip.

Wedi marwolaeth Philip, roedd Demosthenes yn un o arweinwyr y gwrthryfel yn erbyn mab Philip, Alecsander Fawr. Methodd y gwrthryfel, a mynnodd Alecsander fod Demosthenes yn cael ei alltudio o Athen. Wedi marwolaeth Alecsander, ceisiodd Demosthenes ddechrau gwrthryfel arall yn erbyn Macedon, ond methodd y gwrthryfel eto a gyrrodd Antipater, olynydd Alecsander yng Ngroeg, ei wŷr i chwilio amdano. Lladdodd Demosthenes ei hun rhag cael ei gymeryd i'r ddalfa.

Ystyrir areithiau Demosthenes yn glasuron; yr enwocaf yw ei areithiau yn erbyn Philip II, y Philipicau.