Frances Batty Shand

gweithiwr elusennol

Roedd Frances Batty Shand (c.1815 – 11 Rhagfyr 1885) yn actifydd elusennol cynnar yng Nghaerdydd, Cymru.[1] Cafodd ei geni yn Jamaica, yn ferch i gaethwas a pherchennog planhigfa. Fe’i hanfonwyd i fyw yn Elgin, yr Alban, ym 1819.

Frances Batty Shand
Ganwyd1810s Edit this on Wikidata
Jamaica Edit this on Wikidata
Bu farw11 Chwefror 1885 Edit this on Wikidata
Montreux Edit this on Wikidata
Man preswylCaerdydd Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Cymru Cymru Baner Jamaica Jamaica
Galwedigaethymgyrchydd, ysgrifennydd Edit this on Wikidata

Wedyn [2] daeth Shand i Gaerdydd, lle roedd ei brawd John yn gweithio i Gwmni Rheilffordd Rhymni.[3] Gyda'r arian a etifeddwyd gan ei thad, sefydlodd hi'r Gymdeithas er Gwella Amodau Cymdeithasol a Gwaith y Deillion [4] (a ddaeth yn Sefydliad y Deillion Caerdydd ) ym mis Ebrill 1865.

Ymddeolodd Shand ym 1877.[5] Bu farw hi yn y Swistir ym 1885.[6] Roedd ei chorff wedi'i ddychwelyd i Gaerdydd i'w gladdu ym Mynwent Allensbank.[3] Gadawodd arian i'r Sefydliad er mwyn caniatáu iddo barhau â sicrwydd ariannol.[7][8] Ym 1953 symudodd i adeilad pedwar llawr newydd a enwyd yn Shand House ym 1984.[5]

Cyfeiriadau golygu

  1. "SHAND, FRANCES BATTY (c.1815 - 1885), gweithiwr elusennol | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2022-09-05.
  2. Julia McWatt (26 Hydref 2012). "Cardiff Institute for the Blind set for new chapter as it moves home". Wales Online (yn Saesneg). Cyrchwyd 7 Rhagfyr 2014.
  3. 3.0 3.1 "African-Scottish families: Frances Batty Shand" (yn Saesneg). Prifysgol Aberdeen. 19 Gorffennaf 2013. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-03-03. Cyrchwyd 7 Rhagfyr 2014.
  4. Purvis, June, ed. (1995) (yn en), Women's History: Britain, 1850-1945: An Introduction, University College of London Press, p. 219, ISBN 0-203-93015-0, https://books.google.com/books?id=l-yOAgAAQBAJ&q=Frances+Batty+Shand&pg=PA219, adalwyd 7 Rhagfyr 2014
  5. 5.0 5.1 "Notable dates". Cardiff Institute for the Blind. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2014-09-26. Cyrchwyd 7 Rhagfyr 2014.
  6. Will Hayward (4 Tachwedd 2018). "The woman who gave her name to a prominent Cardiff building - but no-one knows who she is". WalesOnline (yn Saesneg). Cyrchwyd 19 Rhagfyr 2021.
  7. 'John Shand', Legacies of British Slave-ownership database, http://wwwdepts-live.ucl.ac.uk/lbs/person/view/2146635763 [accessed 15th Mehefin 2020].
  8. Mortimer, Dic (2014), "5 - Adamsdown" (yn en), Cardiff: The Biography, Amberley Publishing, ISBN 978-1-4456-4251-2, https://books.google.com/books?id=_pkFBQAAQBAJ&pg=PT163, adalwyd 7 Rhagfyr 2014