Genogl Gogarth

Genogl ceffyl Oes yr Ia o Ben y Gogarth wedi'i cherfio

Mae Genogl Ogof Kendrick yn asgwrn gên ceffyl wedi'i cherfio. Dyma yw gwaith celf hynaf Cymru.

Genogl Gogarth
Enghraifft o'r canlynoldarganfyddiad archaeolegol, gwaith celf, mandibl dynol Edit this on Wikidata
Deunyddasgwrn Edit this on Wikidata
Dechrau/SefydluMileniwm 8. CC Edit this on Wikidata
Lleoliadyr Amgueddfa Brydeinig Edit this on Wikidata

Mae'r genogl yn 13,000 o flynyddoedd oed ac felly'n deillio o Oes yr Iâ. Darganfuwyd y genogl ar fryn Pen y Gogarth, Llandudno, ym 1870 gan gloddiwr copr oedd wedi ymddeol, Thomas Kendrick. Cafodd sgerbydau tri oedolyn a pherson ifanc eu darganfod yn Ogof Kendrick hefyd.[1]

Nid yw'r enghraifft hwn o gelf hynaf Cymru[1] yn cael ei arddangos lle cedwir, yn yr Amgueddfa Brydeinig.[2]

Mae'r gên ceffyl sydd wedi'i dorri i ffwrdd o'r ên o flaen y dannedd molar ac mae gan y darn dri allan o bedwar o'r blaenddannedd. Mae ochr isaf y genogl wedi'i haddurno â phum panel o siafronau ac mae'n bosib bod y gwrthrych wedi'i osod gyda chladdedigaethau dynol a ddarganfuwyd ar y safle. Roedd olion o ocr coch (pigment tywod a phridd) ar y dannedd pan darganfyddwyd ond fe'i collwyd yn y broses o dynnu'r garreg brecia oddi ar ei wyneb. Fe wnaeth y glanhau hwn hefyd wynnu ymddangosiad yr asgwrn. Nid yw'r pigment ocr ar yr esgyrn dynol ond yn hytrach yn gorchuddio nifer o arteffactau eraill o'r safle yn fwriadol.[2]

Cyfeiriadau

golygu
  1. 1.0 1.1 "'Celf hynaf Cymru' yn dychwelyd i Landudno". BBC Cymru Fyw. 2014-04-04. Cyrchwyd 2023-09-05.
  2. 2.0 2.1 "engraved antler/bone/ivory; portable art | British Museum". The British Museum (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-09-05.