Henri Desgrange
Seiclwr rasio a gohebydd chwraeon o Ffrainc oedd Henri Desgrange (31 Ionawr 1865 – 16 Awst 1940). Gosododd gyfanswm o 12 record seiclo trac y byd, gan gynnwys record yr awr o 35.325 cilomedr. Ef oedd trefnydd cyntaf y Tour de France.
| Henri Desgrange | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | Henri Antoine Desgrange  31 Ionawr 1865 10fed arrondissement Paris |
| Bu farw | 16 Awst 1940 Grimaud |
| Man preswyl | avenue Émile-Deschanel |
| Dinasyddiaeth | Ffrainc |
| Addysg | licence |
| Alma mater |
|
| Galwedigaeth | newyddiadurwr, seiclwr cystadleuol, seiclwr trac, clerc cyfreithiwr, cyfreithiwr |
| Swydd | cyfarwyddwr, cyfarwyddwr, milwr, instructional staff |
| Adnabyddus am | Q60964589, Tour de France |
| Priod | Jane Deley |
| Gwobr/au | Chevalier de la Légion d'Honneur, Officier de la Légion d'honneur, Commandeur de la Légion d'honneur |
| Chwaraeon | |
| Gwlad chwaraeon | Ffrainc |
Bywgraffiad
golyguRoedd Henri Desgrange yn un o efeilliad, disgrifwyd ei frawd Georges Desgrange fel rhywun a oedd heb uchelgeisiau o gwbl.[1] Ganwyd y ddau frawd ym Mharis, i deulu cyfforddus dosbarth canol.
Gweithiodd Desgrange fel clerc yn swyddfa cyfraith Depeux-Dumesnil ger y Place de Clichy ym Mharis, ac mae'n bosib y bu iddo ymgymhwyso fel cyfreithiwr.[2] Mae chwedl yn honni iddo gael ei ymddiswyddo am seiclo i'r gwaith, gan iddo ddangos amlinell ei croth coes yn ei sannau tyn wrth wneud hynny.[3] Roedd yn well ganddo'r byd chwaraeon i'r gyfraith, felly dechreuodd ymglymu ei hun â chwaraeon, ymrwymiad a barhaodd hyd weddill ei oes. Gwyliodd Desgrange ei ras seiclo gyntaf ym 1891 pan aeth i ddiwedd ras Bordeaux-Paris.[4] Dechreuodd rasio ar y trac ond dioddefodd yno oherwydd diffyg cyflymu pwerus roedd ei angen. Roedd reidio dygner yn gweddu'n well gyda fe, a gosododd record yr awr cyntaf erioed i gael ei gydnadbod ar 11 Mai 1893, pan reidiodd 35.325 cilomedr ar velodrome Buffalo ym Mharis.[5] Sefydlodd recordiau ar bellteroedd o 50 a 100 cilomedr a 100 milltir yn ogystal, ac ef oedd pencampwr treisicl 1893.[6][7]
Ysgrifennodd Desegrange lawlyfr hyfforddi ym 1894, La tête et les jambes,[8] ynddo cynhaliodd sgwrs gyda reidwr ifanc na gafodd ei enwi, credir mai ef pan oedd yn ifanc yw'r reidiwr hwn. Mae'r llyfr yn cynnwys y cyngor nad yw reidiwr uchelgeisiol angen merch ddim mwy nag mae anged pâr o sannau heb eu golchi. Ysgrifennodd lyfr arall ym 1894, Alphonse Marcaux[9].
Ym 1897 daeth yn gyfarwyddwr velodrome Parc des Princes ac yna ym mis Rhagfyr 1903, yn gyfarwyddwr ar drac dan dô parhaol cyntaf Ffrainc, sef y Vélodrome d'Hiver, ger y Tŵr Eiffel.
L'Auto
golyguRoedd Ffrainc wedi ei hollti tuag at ddiwedd yr 19g, ynglŷn ag euogrwydd neu di-euogrwydd y milwr Alfred Dreyfus yn Achos Dreyfus, a oedd wedi cael ei gyhuddo o werthu cyfrinachau i'r Almaenwyr. Roedd y prif babur chwaraeon, Le Vélo - a oed dyn gwerhtu 80,000 copi y dydd[3] - yn cymysgu adrodd chwaraeon a sylwebu ar wleidyddiaeth, a cefnogodd y papur dros rhyddfarnu Dreyfus. Ond credai rhai o brif hysbysebwyr y papur, yn arbennig ffatir geir Dion a gweithfeydd teiars Clément, fod Dreyfus yn euog. Bu dadl rhwng yr hysbysebwyr a'r golygydd, Pierre Giffard, gan arwain at yr hysbysebwyr yn tynnu eu hysbysebion allan a dechrau eu papur eu hunain. Mae fersiwn arall o'r stori yn dweud mai Giffard a alltudiodd yr hysbysebwyr.[4]
Canfyddodd Albert de Dion ac Adolphe Clément[10] nifer eraill o gefnogwyr a oedd yn credu fod prisiau hysbysebu Le Vélo' yn rhy uchel neu, fel Desgrange, a oedd wedi cael eu hysbysebu wedi ei wrthod neu heb dderbyn diddordeb yn eu cyfeiriad golygyddol.[4] Roedd yr un peth yn wir am Victor Goddet, y dyn a ddaeth yn bartner busnes i Desgrange, a oedd hefyd yn gyfarwyddwr ar vélodrome. Perswadwyd y grŵp i gymryd Desegrange ymlaen gan ei frwydfrydedd, ei allu chwaraeon a'r gwaith ysgrifennu a gwaith y wasg a oedd wedi ei gwblhau ar gyfer Clément.
Dywedodd Geoffrey Nicholson fod Desgrange yn coegwych ar y tu allan ond yn ofalus yn breifat ac fod ganffo nifer o gysylltiadau da yn y diwydiant seiclo. Roedd yn amlwg nad oedd ynperson gwleidyddol cryf, ac fe fodelodd ei hun fel ysgrifennydd ar Émile Zola, a oedd wedi cael ei ddifenwi waethaf o holl amddiffynwyr Dreyfus.[3][11]
Heblaw hyn, a dod a Goddet i ewn i edrych ar ôl y llyfrau ac efallai ymesyn y potensial ar gyfer rhedeg rasus seiclo, ni wyddai'r diwydianwyr ddim am bapurau newydd a'r oll a ofynont i Desgrange oedd iddo yrru Giffard allan o fusnes. Rhoddodd Desgrange yr agraff nad oedd yn fath o ddyn i groesawu ymgynghoriad na chael ei gwestiynu. Cafodd Desgrange ei ffordd ei hun. Dim ond blynyddoedd yn diweddarach a gyfaddefodd iddo ef a Goddet eistedd ar fainc tu allan i dŷ moethus De Dion ar yr Avénue de la Grande Armée gan gynhyrfu cymaint drost ymuno â'r fenter newydd ai peidio, y gadawsont y penderfyniad tan y diwrnod canlynol.[1]
Ymddangosodd rhifyn cyntaf L'Auto-Vélo ar 16 Hydref 1900. Argraffwyd ar bapur melyn iw wahaniaethu rhwng y Le Vélo a oedd yn cale ei argraffu ar papur gwyrdd. Ond daeth achos llys gan y papur gwreiddiol ym mis Ionawr 1902 a cyntunwyd for yr enw yn rhy debyg felly bu'n rhaid newid enw'r papur newydd i ond L'Auto. Dewiswyd y teitl newydd i adlewyrchu'r brwdfrydedd ar y pryd am geir rasio a'u dyfodol fel chwaraeon yn Ffrainc.
Cyfeiriadau
golygu- ↑ 1.0 1.1 Goddet, Jacques (1991) L'Équipée Belle, Robert Laffont, France
- ↑ Mae rhifyn cyntaf L'Auto yn ei ddisgrifio fel "a former advocate at the Court of Appeal".
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Geoffrey Nicholson (1991) Le Tour, the rise and rise of the Tour de France, Hodder and Stoughton, y DU
- ↑ 4.0 4.1 4.2 Jean-Luc Boeuf a Yves Léonard (2003) La République de Tour de France, Seuil, Ffrainc
- ↑ Gosodwyd y record gynt ym 1876 pan reidiodd F. L. Dodds 26.508 km ar penny-farthing. Roedd y Vélodrome Buffalo ger y Porte Maillot, Neuilly-sue-Seine. Adeiladwyd ym 1893 a rhedwyd hyd 1895 gan Tristan Bernard, y dyn a ddechreuodd yr arferiad o ganu cloch i ddynodi'r gylched olaf. Diflanodd y trac pan defnyddiwyd i adeiladu ffatri awyrennau yn ystod y rhyfelbyd cyntaf.
- ↑ Noël Truyers (1999); Henri Desgrange, De Eeclonaar, Gwlad Belg
- ↑ Roedd recordiau yn bodoli gynt, ond hwn oedd y cyntaf i gael ei gadarnhau'n yn rhyngwladol.
- ↑ La tête et les jambes(1894), L. Pochy, France, ailargraffwyd 1930, Henri Richard, Ffrainc
- ↑ Alphonse Marcaux (1899), L. Pochy, France
- ↑ Clément, always a keen cyclist, was one of France's greatest industrialists. He started with a bicycle repair works that he opened in Bordeaux at 21. He extended to manufacturing whole bicycles and opened a factory in Lyon, then in Paris, where he also ran a cycling school. In 1888 he negotiated the rights to sell Dunlop tyres in France. He bought a cycling track in Paris and then in 1900 sold it to concentrate on building cars.
- ↑ :"He was outwardly flamboyant, privately cautious and well-connected in the cycle industry. But he was clearly no political die-hard, for as a writer he modelled himself on Émile Zola, who had been the most reviled of all defenders of Dreyfus."