Jenůfa
Mae Její pastorkyňa (Ei llysferch; yn aml adnabyddir fel Jenůfa) yn opera mewn tair act gan Leoš Janáček i libreto Tsiec gan y cyfansoddwr, wedi'i seilio ar y ddrama Její pastorkyňa gan Gabriela Pressová. Perfformiwyd gyntaf yn Theatr Cenedlaethol, Brno ar 21 Ionawr 1904. Cyfansoddwyd rhwng 1896 a 1902,[1] dyma'r un o'r operâu cyntaf i gael ei hysgrifennu mewn rhyddiaith.[2]
 | |
| Math o gyfrwng | gwaith drama-gerdd  |
|---|---|
| Label brodorol | Jenůfa |
| Iaith | Tsieceg |
| Dyddiad cyhoeddi | 20 g |
| Dechrau/Sefydlu | 1904 |
| Cymeriadau | Grandmother Buryjovka, Jenůfa, Karolka, Kostelnička Buryjovka, Laca Klemeň, Mayor, Mayor's wife, Števa Buryja, Stárek |
| Yn cynnwys | Jealousy |
| Libretydd | Leoš Janáček |
| Dyddiad y perff. 1af | 21 Ionawr 1904 |
| Enw brodorol | Jenůfa |
| Lleoliad y gwaith | Morafia |
| Hyd | 110 munud |
| Cyfansoddwr | Leoš Janáček |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Dyma'r cyntaf o operâu Janáček i ddefnyddio ei lais cerddorol nodweddiadol, mae'n stori greulon o fabanladdiad ac adbryniant. Yn debyg i'r ddrama wreiddiol, mae'n enwog am ei realaeth. Erbyn heddiw clywir fersiwn gwreididol y cyfansoddwr, roedd poblogrwydd Jenůfa yn gyfrifol am addasiad fersiwn gan Karel Kovařovic, gan newid beth cafodd ei ystyru yn arddull echreiddig. Ar ôl iddi gael ei haddasu, cafodd ei derbynio'n dda, yn gyntaf yn Prague, ac yn enwedig ar ôl ei pherfformiad yn Vienna.[3] Bu mwy na 70 mlynedd tan i gynulleidfaoedd glywed fersiwn Janáček gwreiddiol.
Ysgrifennodd Janáček agorawd i'r opera, ond penderfynodd nid i'w ddefnyddio. Cafodd ei seilio ar gân o'r enw Žárlivec (y dyn genfigennus). Caiff ei berfformio fel darn cyngerdd o'r enw Žárlivost (Cenfigen), JW 6/10.[4]
Cyflwynodd y cyfansoddwr y gwaith i'w ferch Olga (m. 1903), fel a wnaeth gyda'r cyfansoddiad corawl Galargan ar Farwolaeth Merch Olga.
Cymeriadau
golygu| Cymeriad | Llais |
|---|---|
| Jenůfa | soprano |
| Laca Klemeň | tenor |
| Števa Buryja | tenor |
| Kolstelnička Buryjovka | soprano |
| Mamgu Buryjovka | contralto |
| Stárek, fforman y felin | bariton |
| Y Maer | bas |
| Gwraig y maer | mezzo-soprano |
| Karolka | mezzo-soprano |
Crynodeb
golyguLleoliad: Tref yn Moravia
Cyfnod: y pedweredd-ar-bymtheg ganrif
Mae'r plot yn dibynnu ar nifer o berthnasau yn y dref. Cyn i'r opera ddechrau, mae dau fab perchennog y felin, Mamgu Buryja, wedi priodi dwywaith, wedi cael plant, ac wedi marw. Mae eu gwragedd hefyd wedi marw, heb law am y Kostelnička (gweddw warden yr eglwys), gwraig yr ail fab a llysfam i Jenůfa. Mae traddodiad yn datgan mai dim ond Števa fydd yn etifeddu'r felin, plentyn i'r mab hynaf drwy ei ail briodas, gan adael ei hanner-brawd a'i genfither i ennill arian eu hunain.
Cyfeiriadau
golygu- ↑ The description of the Universal Edition German-translated vocal score, 1944 republication, gives 1894–1903 instead- see OCLC 475447489
- ↑ Kundera, Milan (2004). Můj Janáček (yn Tsieceg). Brno: Atlantis. t. 54. ISBN 80-7108-256-2.
- ↑ Štědroň, Miloš (Trans. Ted Whang) (2006), "Jenůfa (Brno Janáček Opera Chorus and Orchestra, conductor František Jílek)" (CD). Leoš Janáček. Prague: Supraphon. SU 3869-2. Cite journal requires
|journal=(help)CS1 maint: others (link) t.12 - ↑ Jealousy, Classical Archives