John von Neumann

Mathemategydd Hwngaraidd, a ddaeth yn ddiweddarach yn ddinesydd o'r Unol Daleithiau, oedd John von Neumann, Hwngareg: Neumann János Lajos, (28 Rhagfyr, 1903 – 8 Chwefror, 1957). Gwnaeth gyfraniad mawr mewn cryn nifer o feusydd, yn cynnwys damcaniaeth set, peirianneg cwantwm a chyfrifiadureg. Bu ganddo ran bwysig yn natblygiad y bom hidrogen.

John von Neumann
Ganwyd	Neumann János Lajos  28 Rhagfyr 1903  Budapest
Bu farw	8 Chwefror 1957  o canser ar yr ymennydd  Walter Reed Army Medical Center, Washington
Dinasyddiaeth	Hwngari, Unol Daleithiau America
Alma mater	Fasori Gimnázium Prifysgol Frederick William ETH Zurich Prifysgol Eötvös Loránd Prifysgol Georg August Göttingen
ymgynghorydd y doethor	Lipót Fejér
Galwedigaeth	mathemategydd, gwyddonydd cyfrifiadurol, ffisegydd, economegydd, academydd, gwyddonydd
Swydd	cadeirydd
Cyflogwr	Armed Forces Special Weapons Project Labordy Genedlaethol Los Alamos Labordy Ymchwil Balistics Naval Ordnance Laboratory Prifysgol Frederick William Prifysgol Hamburg Sefydliad Astudiaeth Uwch United States Atomic Energy Commission Prifysgol Princeton
Adnabyddus am	von Neumann cellular automaton, Von Neumann neighborhood, von Neumann universal constructor, von Neumann architecture, von Neumann algebra, von Neumann–Morgenstern utility theorem, von Neumann regular ring, Von Neumann–Bernays–Gödel set theory, von Neumann universe, Von Neumann conjecture, von Neumann entropy, Von Neumann stability analysis, abelian von Neumann algebra, von Neumann ordinal, Von Neumann equation, von Neumann bicommutant theorem, Weyl–von Neumann theorem, minimax theorem, First draft of a report on the EDVAC
Tad	Max von Neumann
Mam	Margaret Neumann
Priod	Klara Dan von Neumann, Mariette Kövesi
Plant	Marina von Neumann Whitman
Gwobr/au	Medal Rhyddid yr Arlywydd, Medal Carl-Gustaf Rossby am Ymchwil, Bôcher Memorial Prize, Gwobr Enrico Fermi, Darlithoedd Josiah Willard Gibbs, Silliman Memorial Lectures, Medal for Merit, Gwobr Albert Einstein, Financial Times Person of the Year, Fellow of the Institute of Mathematical Statistics, Fellow of the Econometric Society

Ganed ef yn Budapest, yr hynaf o dri mab, i deulu Iddewig cefnog. Fe'i addysgwyd gan diwtor preifat, tan y mynychodd ysgol uwchradd Lwtheraidd yn Budapest. Yn ddeunaw oed, cofrestrodd i astudio gradd mewn mathemateg ym Mhrifysgol Budapest. Aeth wedyn i gychwyn doethuriaeth ym Mhrifysgol Budapest, ond cychwynodd astudio peirianneg cemegol yn Zurich ar yr un pryd. Derbyniodd radd mewn peirianneg cemegol o Zurich yn 1925 a doethuriaeth o Budapest yn 1926.

Daeth yn Gydfyfyriwr Rockerfeller ym Mhrifysgol Göttingen, ac erbyn 1926 roedd yn ddarlithydd ym Mhrifysgol Humboldt ym Merlin, yr ieuengaf yn ei hanes. Wedi marwolaeth ei dad yn 1929, ymfudodd y teulu i'r Unol Daleithiau. Daeth yn un o bedwar Athro cyntaf yr Institute for Advanced Study (roedd y lleill yn cynnwys Albert Einstein a Kurt Gödel), a bu'n Athro mathemateg yno hyd ei farwolaeth.