Berlin
Prifddinas yr Almaen a dinas fwyaf y wlad gyda 3,520,031 o drigolion (ar 31.12.2015) yw Berlin.[1] Mae'n sefyll ar lannau afonydd Spree ac Havel yng ngogledd-ddwyrain y wlad. Clofan dalaith Brandenburg, mae Berlin yn nalaith ffederal (Bundesland) yn ei rhinwedd ei hun yn ogystal â dinas.
| Berlin | |
|---|---|
 | |
 | |
| Lleoliad yn Ewrop ac yn yr Almaen | |
| Gwlad | Yr Almaen |
| Ardal | Talaith Berlin |
| Llywodraeth | |
| Maer | Michael Müller |
| Pencadlys | Rotes Rathaus (neuadd y dref coch) |
| Daearyddiaeth | |
| Uchder | 34 m |
| Demograffeg | |
| Poblogaeth Cyfrifiad | 3,520,031 (Cyfrifiad 2015) |
| Dwysedd Poblogaeth | 3948 /km2 |
| Gwybodaeth Bellach | |
| Cylchfa Amser | CET (UTC+1) CEST (UTC+2) yn yr haf |
| Gwefan | http://berlin.de |
Cynnwys
GwleidyddiaethGolygu
Ar ôl bod yn rhan o'r Mark Brandenburg, daeth Berlin yn dalaith ei hun ym 1920. Michael Müller yw'r Regierender Bürgermeister ("maer llywodraethol") ar hyn o bryd. (Gweler Meiri Berlin).
Hyd 1 Ionawr 2001 roedd 23 bwrdeistref yn y dref ond nawr does ond 12.
HanesGolygu
Sefydlwyd y dref tua 1200, ond roedd hi'n dwy dref ar y bryd: Berlin a Cölln. Daethon nhw yn un dref ym 1307. Beth bynnag, er fod Berlin yn dref eithaf hen, mae'n bennaf olion y deunawfed ganrif i'w weld.
Roedd llys brenhinoedd Prwsia yn Berlin, ond dechreuodd y dref dyfu'n gyflym yn y pedwaredd ganrif ar bymtheg ar ôl dod yn brif ddinas yr Ymerodraeth Almaenig ym 1871. Roedd hi'n brif ddinas yn ystod Gweriniaeth Weimar a rheolaeth y Natsiaid a chafodd ei dinistrio yn ystod yr Ail Ryfel Byd.
Ar ôl y Rhyfel, rhannwyd y ddinas yn ddwy. Roedd y rhan ddwyreiniol yn brif ddinas Gweriniaeth Ddemocrataidd yr Almaen (Dwyrain yr Almaen), ond Bonn oedd prif ddinas Gweriniaeth Ffederal yr Almaen (Gorllewin yr Almaen).
Roedd Gorllewin Berlin yn rhan o Orllewin yr Almaen, ac felly yn glofan yn nhiriogaeth Dwyrain yr Almaen. O ganlyniad, roedd hi'n bwysig yn ystod y Rhyfel Oer. Ar 26 Mehefin 1948 dechreuodd blocâd Berlin ac ar ôl hynny awyrgludiad Berlin. Ar 13 Awst 1961 dechreuwyd ar y gwaith o godi Mur Berlin.
Syrthiodd y mur ar 9 Tachwedd, 1989. Erbyn uniad yr Almaen y flwyddyn ddilynol doedd dim ond o olion y mur i'w weld.
DaearyddiaethGolygu
Adeiladau a chofadeiladauGolygu
- Gweler hefyd: Amgueddfeydd Berlin.
- Alte Nationalgalerie
- Berliner Dom
- Berliner Fernsehturm
- Bode Museum
- Brandenburger Tor
- Brücke Museum
- Deutsche Oper
- Deutsches Theater
- Friedrichstadt-Palast
- Hamburger Bahnhof
- Neue Nationalgalerie
- Neues Museum
- Pergamonmuseum
- Rathaus Schöneberg
- Reichstag
- Rotes Rathaus
- Schloss Bellevue
- Schloss Charlottenburg
- Tŵr teledu
- Zoologischer Garten Berlin
EnwogionGolygu
- Alexander von Humboldt (1769-1859), fforiwr
- Albert Lortzing (1801-1851), cyfansoddwr
- Walter Gropius (1883-1969), pensaer
- Nelly Sachs (1891-1970), bardd a dramodydd
- Karl Dönitz (1891-1980), morwr ac Arlywydd yr Almaen
- Max Ehrlich (1892-1944), actor, awdur a chyfarwyddwr
- Marlene Dietrich (1901-1992), actores a chantores
- Nikolaus Harnoncourt (g. 1929), cerddor
CyfeiriadauGolygu
- ↑ "Ergebnisse Zensus 2011" (yn German). Statistische Ämter des Bundes und der Länder. 31 May 2013. https://ergebnisse.zensus2011.de/. Adalwyd 31May 2013.
Dolenni allanolGolygu
