Llyfrau Ceiniog Humphreys

Roedd Llyfrau Ceiniog Humphreys yn gyfres o lyfrau a gyhoeddwyd gan yr argraffwr, cyhoeddwr a phregethwr Hugh Humphreys,^[1] Caernarfon (1817—1896).

Cefndir

Fel mae'r enw yn awgrymu pris pob cyfrol oedd un geiniog (ar y pryd gwerth £0.004 , nid y £0.01 cyfoes). Mae'r cyfrolau yn 12 tudalen o hyd, ac yn delio a phob pwnc dan haul o hanes Pla mawr Llundain, Cyfreithiau Hywel Dda, Bywgraffiad Y Pab Piws IX i Ferched Enwog yn Hanes Cymru. Cyhoeddwyd o leiaf 96 o'r llyfrau, sef y nifer a ail-gyhoeddwyd mewn 2 gyfrol yn cynnwys 48 yr un ohonynt.

Mae awduron y rhan fwyaf o'r llyfrau yn anhysbys. Ysgrifennodd Llew Llwyfo^[2] hunangofiant yn unswydd i'r gyfres, a chyfieithiad o waith Thomas Pennant yw'r llyfr am Owain Glyndŵr. Am y gweddill mae'n debyg mae cyfieithiadau gan Hugh Humphreys ei hun o adroddiadau o bapurau Llundain neu o benodau o lyfrau Saesneg ydy'r mwyafrif mawr ohonynt.

Cyhoeddwyd gyfrol newydd pob wythnos gan gychwyn tua 1878.^[3]

Gwerthfawrogiad

Yn ei Atgofion am Gaernarfon dyfynna'r Athro Hudson Williams o Hanes yr Ysgol Sir ym Mrynrefail gan H. Parry-Jones:—

“

"Dyma y llyfrau mwyaf cyfareddol a ddaeth i ddwylaw bechgyn erioed; llyfrau ceiniog Humphreys Caernarfon. Dyma agoriadau i wlad hud a lledrith."^[4]

”

Teitlau

Dyma restr anghyflawn iawn o rai o'r teitlau

Hanes Pedr Fawr, ymerawdwr Rwssia
Hanes Pio Nono, y diweddar Bab
Hanes Brwydr fythgofiadwy Waterloo
Hanes Alexander Fawr a'i Ryfeloedd
Y Pla mawr yn Llundain, a'r Tân
Hanes Mahomet y Gau-brophwyd
Cynghorion Teuluol buddiol
Columbus, darganfyddwr America
Gau-grefyddau a Gau-grefyddwyr
Drylliadau y Commerce a'r Royal Charter
Hanes Poland a'i Gorthrymderau
Hanes Owain Glyndwr a'i Ryfeloedd
Y Crusades, neu Ryfeloedd y Groes
Hanes Bywyd Syr Thomas Picton
Y Chwilys a'i Weithrediadau arswydus
Hanes y Gwrthryfel ar fwrdd y Bounty
Hanes Llundain, Prifddinas y Byd
Daeargrynfeydd, a dinystr Lisbon
Hanes yr anffodus Farwn Trenck
Sut i wneyd Diodydd iachusol
Hanes H. M. Stanley yn Affrica
Hanes Cyflwr arswydus Francis Spira
Castell Caernarfon, a'r ymosod arno
Bywyd ac Anturiaethau Cadben Cook
Hanes y Gwrthryfel yn India yn 1857
Y Cospedigaethau a nodir yn y Beibl
Hanes Boneddiges ddall a'i Helbulon
Hanes Cwn; eu Ffyddlondeb i Ddyn
Hanes Bywyd a Llafur John Wesley
Difrod y Prydeiniaid yn Cabool, India
Hanes John Gibson, y Cerflunydd
Hanes yr enwog Dr. Franklin, America
Ffoadigaeth y Ffrangcod o Rwsia, 1812
Hanes William Tell o Switzerland
Cynghorion ar Byngciau cyfreithiol
Mordaith Anson o amgylch y Ddaear
Hanes Bywyd y dyngarol J. Howard
Hanes Ffynon Elian, a Jack yr offeiriad
Anturiaethau Dr. Livingstone, Affrica
Hanes Bywyd J. B. Gough, America
Hanes Gwrthryfel Iwerddon yn 1798
Gwarchaead Tair o Drefydd caerog
Suddiad yr Agerddlong Princess Alice
Hanes Joan o Arc (Morwynig Orleans)
Hanes y Telephone a'r Phonograph
Môr-frwydrau y Nile a Copenhagen
Hanes Bywyd y bardd Twm o'r Nant
Dynion a ymddyrchafasant trwy Lafur
Bywyd Martin Luther y Diwygiwr
Brad yr Indiaid Cochion yn America
Hywel Dda, a'i Gyfreithiau clodfawr
Ffraingc a'i Helbulon terfysglyd
Tystiolaethau Amgylchiadol, &c
Bywyd y Gwron enwog Garibaldi
Hanes y Pyramidiau hynod yn yr Aipht
Lewis Morris (Llewelyn Ddu o Fôn)
Brwydr Trafalgar, lle lladdwyd Nelson
Goresgyniad Ynys Prydain gan Caisa
Ymchwiliadau i'r Pegwn Gogleddol
Y Brenin Arthur yn cymeryd Rhufain
John Bunyan, awdwr Taith y Pererin
Drylliad yr Agerddlong Rothsay Castle
Brad y Cyllill Hirion gan y Saeson
Hanes Goronwy Owain y Bardd enwog
Abyssinia a Chwymp Theodore
Hanes Prascovie, Arwres Siberia
Oberlin, Gweinidog Protestanaidd
Hanes Hen Gymry y Canoloesoedd
Wm. Penn, Sylfaenydd Pennsylvania
Llywelyn, Tywysog olaf y Cymry
Gustavus Adolphus a'r Rhyfel hir
Merched enwog yn hanes Cymru
Richard Wilson, yr Arlunydd Cymreig
Tiriad y Ffrangcod yn Abergwaun
George Stephenson, y Peiriannydd
Mabinogion Arthur y Ford Gron
Hanes y Cymry yn America
Hanes Iolo Morganwg, y Bardd, &c.
Rob Roy Macgregor a'i Anturiaethau
Hanes Iarll de Charney a Picciola
Y Bastile a'r Creulonderau a fu yno
Llong-ddrylliad arswydus y Medusa
Hanes Bywyd George Washington
Hanes Oliver Cromwell, a'i Amserau
Hanes Bywyd Thomas Charles o'r Bala
Richard Falconer, a'i Beryglon morawl
Yr Ymosodiad ar New Orleans
Syr Owain ap Tudur o Benmynydd
Hanes y Diwygwyr yn Ffraingc
Wilberforce, Diddymwr y Gaethfasnach
Hanes Eugene Aram, y Llofrudd, &c
Daeargrynfeydd yn y ganrif bresenol
Môr-ladron-Hanes Peggi Morgan
Y Bachgen dewr a gonest o'r Alpau
Alaric y Goth: Hanesyn Rhufeinig
Cas-bethau y Gwr o Hendregaerog, &c.

Cyfeiriadau

↑ "HUMPHREYS, HUGH (1817 - 1896), argraffydd a chyhoeddwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2022-04-21.
↑ "LEWIS, LEWIS WILLIAM ('Llew Llwyfo '; 1831 - 1901), bardd, nofelydd, a newyddiadurwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2022-04-21.
↑ "Advertising - Y Genedl Gymreig". Thomas Jones. 1878-09-19. Cyrchwyd 2022-04-21.
↑ LLYFRAU CEINIOG; Griffith,Ifor Bowen; Gwefan Y Casglwr adalwyd 21 Ebrill 2022

[1] "HUMPHREYS, HUGH (1817 - 1896), argraffydd a chyhoeddwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2022-04-21.

[2] "LEWIS, LEWIS WILLIAM ('Llew Llwyfo '; 1831 - 1901), bardd, nofelydd, a newyddiadurwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2022-04-21.

[3] "Advertising - Y Genedl Gymreig". Thomas Jones. 1878-09-19. Cyrchwyd 2022-04-21.

[4] LLYFRAU CEINIOG; Griffith,Ifor Bowen; Gwefan Y Casglwr adalwyd 21 Ebrill 2022

[1]

[2]

[3]

[4]