Llyfrgell ddata

Mae llyfrgell ddata, archif data, neu ystorfa ddata yn gasgliad o setiau data ar gyfer defnydd eilaidd mewn ymchwil. Fel rheol, mae'r llyfrgell ddata'n rhan o sefydliad academaidd, corfforaethol, gwyddonol, meddygol, llywodraethol, ac ati, a sefydlwyd ar gyfer archifo data ymchwil ac i wasanaethu defnyddwyr y sefydliad hwnnw.

Mae'r llyfrgell ddata'n tueddu i gadw casgliadau data lleol ac yn darparu mynediad iddynt trwy wahanol ddulliau: CD- a DVD-ROMiau yn y gorffennol, gweinydd canolog lawrlwytho'r wybodaeth, erbyn y 2010au. Gall llyfrgell ddata hefyd danysgrifio i adnoddau data trwyddedig, global i'w hymchwilwyr eu defnyddio. Ystyrir y llyfrgell ddata hefyd yn archif data os yw'n cyrraedd y meincnodau canlynol:

mae daliadau'r casgliad yn unigryw,
cynigir gwasanaethau cadwraeth hirdymor, ac
mae'n gwasanaethu cymuned ehangach (fel y mae archifau data cenedlaethol yn ei wneud).

Rhestrir y rhan fwyaf o lyfrgelloedd data cyhoeddus ar Gofrestrfa Ystorfeydd Ymchwilio Data.

Yn Awst 2001, cadarnhawyd pwysigrwydd archifo data pan gyhoeddodd Cymdeithas Lyfrgelloedd Ymchwil (Association of Research Libraries (ARL)) bapur SPEC Kit 263: Numeric Data Products and Services Archifwyd 2006-12-08 yn y Peiriant Wayback, sef canfyddiadau arolwg i gyd-sefydliadau (aelodau o'r ARL), am eu gwaith yn casglu, cadw, cynnig gwasanaethau am eu hadnoddau data. Ystyrir y papur hwn yn garreg filltir hanesyddol o fewn y maes.

Rhai cymdeithasau

IASSIST (International Association for Social Science Information and Service Technology)
DISC-UK Archifwyd 2006-09-25 yn y Peiriant Wayback (Data Information Specialists Committee—United Kingdom)
APDU (Association of Public Data Users - UDA)
CAPDU Archifwyd 2017-09-11 yn y Peiriant Wayback (Canadian Association of Public Data Users)

Enghreifftiau o lyfrgelloedd ac archifdai data

Gwyddorau Naturiol

CISL Research Data Archive, Colorado
Dryad, archifdy meddygol yn Rhydychen
ESO/ST-ECF Science Archive Facility; ar-lein, seryddol
Paleoclimatology Data; amgylcheddol; UDA
Inter-university Consortium for Political and Social Research; Data ar wleidyddiaeth a chymdeithaseg; canolfan ym Mhrifysgol Michigan, UDA
Knowledge Network for Biocomplexity
National Archive of Criminal Justice Data [1]; cyfiawnder a chyfraith; UDA
National Climatic Data Center; pencadlys yng Ngogledd Carolina; adnabyddir hefyd dan yr enw: National Weather Records Center (NWRC)
National Snow and Ice Data Center NSIDC; lleoliad: Prifysgol Colorado, UDA
National Centers for Environmental Information (NCEI); rhan o Lywodraeth UDA
World Data Center; canolfan rhyngwladol; yn 2008 fe'i datgymalwyd i is-ganolfannau gan gynnwys World Data System (WDS)
Data Observation Network for Earth (DataONE); llwyfan i ddata amgylcheddol; sefydlwyd yn 2009 gan National Science Foundation. UDA

Gwyddorau cymdeithasol

Am ryw reswm, o fewn y gwyddorau cymdeithasol, cyfeirir atynt fel "archifdai data". Sefydlwyd y cynharaf yn y 1950au.

Registry of Research Data Repositories; http://www.re3data.org: cofrestr fydeang o ddata ymchwiliol
CESSDA: https://www.cessda.eu/About/Consortium
Consortium of European Social Science Data Archives: http://www.cessda.org/
Archifdy Gwyddorau Cymdeithasol y Ffindir (FSD): http://www.fsd.uta.fi/
Archifdy Data Denmarc: http://www.sa.dk/content/us/about_us ; http://www.sa.dk/dda/default.htm Archifwyd 2015-03-18 yn y Peiriant Wayback
Consortiwm Rhyngwladol ar Ymchwil ar Wleidyddiaeth a Chymdeithaseg: http://www.icpsr.umich.edu/
The Roper Center for Public Opinion Research: https://ropercenter.cornell.edu/
The Social Science Data Archive: http://dataarchives.ss.ucla.edu/ (Llundain)
The NCAR Research Data Archive: http://rda.ucar.edu; Computational and Information Systems Laboratory at the National Center for Atmospheric Research in Boulder, Colorado.
Cornell Institute for Social and Economic Research: https://ciser.cornell.edu/data/data-archive/

Cyfeiriadau

Clubb, J., Austin, E., and Geda, C. "'Sharing research data in the social sciences.'" In Sharing Research Data, S. Fienberg, M. Martin, and M. Straf, Eds. National Academy Press, Washington, D.C., 1985, 39-88.
Geraci, D., Humphrey, C., and Jacobs, J. Data Basics. Canadian Library Association, Ottawa, ON, 2005.
Martinez, Luis & Macdonald, Stuart, "'Supporting local data users in the UK academic community'" Archifwyd 2018-05-04 yn y Peiriant Wayback. Ariadne, rhifyn 44, Gorffennaf 2005.
Gweler IASSIST Bibliography of Selected Works Archifwyd 2016-03-03 yn y Peiriant Wayback am wybodaeth pellach.