Llyn George

Llyn George
Math	llyn
Daearyddiaeth
Sir	Warren County
Gwlad	UDA
Arwynebedd	114 km²
Uwch y môr	97 metr
Cyfesurynnau	43.6222°N 73.5467°W
Hyd	52 cilometr
Cadwyn fynydd	Mynyddoedd Adirondack
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Mae Llyn George yn llyn ym Mynyddoedd Adirondack yn Nhalaith Efrog Newydd, yr Unol Daleithiau, rhwng dyffrynnoedd Afon Hudson ac Afon St Lawrence, a rhwng Albany, yn nhalaith Efrog Newydd, a Montréal, Canada. Mae’r llyn tua 32 milltir o hyd, rhwng 1 a 3 milltir o led, gyda dyfnder o 187 troedfedd.^[1] Mae dŵr y llyn yn mynd i Afon La Chute ac wedyn i Lyn Champlain, cyn ymuno ag Afon St Lawrence. Dwfnder mwyaf y llyn yw 196 troedfedd. Mae sawl bae, gan gynnwys Bae Basin, Bae Kattskill, Bae Northwest, Bae Onieda a Bae Silver. Mae dros 170 o ynysoedd, 148 ohonynt yn eiddo i’r dalaith. Mae trwyddedau gwersylla ar gael ar gyfer y mwyafrif. Ystyrir pen gogleddol y llyn i fod yn rhan o ddyfryn Champlain, sy’n cynnwys Llyn Champlain ac hefyd Plattsburgh a Burlington, Vermont.

Rhywogaethau ymledol golygu

Mae 6 o rywogaethau ymledol yn y llyn, yn cynnwys y gragen asiaidd, Myrddail, y Malwod ddirgelwch tseiniaidd, Dyfrllys crych, Chwannen ddŵr bigog a’r Gragen las resog.^[2]

Hanes golygu

Rhoddwyd yr enw Andia-ta-roc-te i’r llyn gan bobl brodorol yr ardal. Gwelwyd y llyn gan Samuel de Champlain ar 3 Gorffennaf 1609. Rhoddwyd yr enw Lac du Saint-Sacrement gan Isaac Jogues, cenhadwr Ffrengig-Canadiaidd. Rhoddodd yr enw “La Chute” i’r afon sy’n llifo o’r llyn.^[3] Ail-enwyd y llyn i fod “Llyn George” ar ôl Brenin Siors II o Brydain ar 28 Awst 1755 gan Syr William Johnson, arweinydd milwyr Prydeinig yn ystod y Rhyfel Ffrengig ac Indiaidd^[4]

Ysgrifennodd Thomas Jefferson lythyr at ei ferch, yn cynnwys y brawddeg:”"Lake George is without comparison, the most beautiful water I ever saw; formed by a contour of mountains into a basin... finely interspersed with islands, its water limpid as crystal, and the mountain sides covered with rich groves... down to the water-edge: here and there precipices of rock to checker the scene and save it from monotony."Yn ystod y 19eg a 20fed ganrif cynnar, ymwelwyd y llyn gan arlunwyr enwog, megis Martin Johnson Heade, John F. Kensett, E. Charlton Fortune, Frank Vincent DuMond a Georgia O'Keeffe.

Damwain Ethan Allen golygu

Roedd damwain ar y llyn ar 2 Hydref 2005; bu farw 20 o’r 47 o deithwyr pan suddodd yr “Ethan Allen” ar y llyn. Er roedd y cwch addas i gario 50 o bobl pan adeiladwyd y cwch ym 1966, roedd cynllun y cwch wedi newid yn ddiweddarach, ac roedd o’n addas i ond 14 o bobl erbyn 2005.^[5]^[6]

Yr ardal golygu

Twristiaeth golygu

Denwyd teuluoedd cyfoethog i’r ardal yn ystod y 1800au hwyr a 1900au cynnar, megis y teuluoedd Roosevelt, van Rensselaer, Vanderbilt, Rockefeller a Whitney. Agorwyd y Gwesty Fort William Henry a Gwesty Sagamore yn ystod y cyfnod.

Agorwyd YMCA Silver Bay ar lan y llyn ym 1900, a YMCA Camp Chingachcook ym 1913.

Mae’n bosibl cyrraedd y llyn ar Ffordd I-87, ac mae Maes Awyr Rhyngwladol Albany, sy’n 45 milltir i ffwrdd.

Mae’r ardal yn dal un boblogaidd hyd at heddiw ar gyfer gersylla, hwylio, teithiau cerdded a siopa. Mae gŵyl falwnio bob mis Medi yn Queensbury, Efrog Newydd.

Gwariwyd tua 2 filiwn o bunnau’n flynyddol oherwydd presenoldeb y llyn.

Millionaires' Row golygu

Mae Millionaires' Row ar lan orllewinol y llyn, lle mae pobl cyfoethog wedi adeiladu plastai swmpus, gyda dwsinau o ystafelloedd. Erbyn y 1970au roedd llawer ohonynt wedi dod yn westai neu dai bwyta, er bod rhai yn goroesi fel oeddynt.