Mathemategydd o Ffrainc oedd Pierre de Fermat (rhwng 31 Hydref a 6 Rhagfyr 1607[1]12 Ionawr 1665). Fe'i ganwyd yn Beaumont-de-Lomagne, yn ne-ddwyrain Ffrainc. Roedd yn gyfreithiwr yn Parlement de Toulouse. Cofnododd y rhan fwyaf o'i waith mathemategol mewn llythyrau at ffrindiau, yn aml heb fawr o brawf ffurfiol o'i theoremau. Bu farw yn Castres, de-ddwyrain Ffrainc.

Pierre de Fermat
Portread o Fermat gan François de Poilly (17g)
Ganwyd1607 Edit this on Wikidata
Beaumont-de-Lomagne Edit this on Wikidata
Bu farw12 Ionawr 1665 Edit this on Wikidata
Castres Edit this on Wikidata
DinasyddiaethFfrainc Edit this on Wikidata
AddysgBagloriaeth yn y Gyfraith Edit this on Wikidata
Alma mater
  • hen brifysgol Orléans Edit this on Wikidata
Galwedigaethmathemategydd, cyfreithiwr, barnwr, amlieithydd Edit this on Wikidata
Cyflogwr
  • Parliament of Toulouse Edit this on Wikidata
Adnabyddus amFermat's principle, Theorem Olaf Fermat, Fermat's little theorem, Fermat point, Fermat number Edit this on Wikidata
Prif ddylanwadDiophantus of Alexandria, Gerolamo Cardano, François Viète Edit this on Wikidata

Gwnaeth gyfraniadau pwysig tuag at ddamcaniaeth rhifau ac at greu'r calcwlws gwahaniaethol. Mae'n fwyaf adnabyddus am:

  • Egwyddor Fermat: Mae pelydryn golau sy'n teithio rhwng dau bwynt yn cymryd y llwybr y gellir ei drosglwyddo yn yr amser byrraf.
  • Theorem Olaf Fermat: Nid oes unrhyw dri chyfanrif positif a, b, ac c yn bodloni'r hafaliad an + bn = cn ar gyfer werth cyfanrif o n yn fwy na 2. Ysgrifennodd Fermat nodyn yn 1637 i ddweud ei fod wedi cael prawf dyfeisgar o'r theorem; fodd bynnag, nid tan 1995 y cyhoeddwyd prawf llwyddiannus gan Andrew Wiles.

Gweler hefyd

golygu

Cyfeiriadau

golygu
  1. (Saesneg) "When Was Pierre de Fermat Born?" Archifwyd 2016-10-11 yn y Peiriant Wayback. Gwefan Mathematical Association of America ; adalwyd 24 Mehefin 2018. Yn aml, rhoddir ei flwyddyn geni fel 1601, ond mae hyn yn anghywir: Klaus Barne, "How old did Fermat become?", NTM: International Journal for History and Ethics of Natural Sciences, Technology and Medicine (cyfres newydd) 8:4 (2001), 209–228.
   Eginyn erthygl sydd uchod am Ffrancwr neu Ffrances. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.