Plas Machynlleth

Y Plas, Machynlleth oedd cartref Ardalyddion Londonderry yng Nghymru. Fe'i lleolir yn nhref farchnad Machynlleth ym Mhowys (Sir Drefaldwyn gynt). Daeth i ran y teulu trwy briodas George Henry Robert Charles William Vane-Tempest, Is-iarll Seaham (ac wedi hynny Iarll Vane a 5ed Ardalydd Londonderry), â Mary Cornelia Edwards. Roedd ei thad, Syr John Edwards, wedi ymestyn ac ailenwi'r plas.

Plas Machynlleth

Math	plasty gwledig
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Plas Machynlleth Estate
Lleoliad	Machynlleth
Sir	Machynlleth
Gwlad	Cymru
Uwch y môr	14 metr
Cyfesurynnau	52.5883°N 3.8529°W
Statws treftadaeth	adeilad rhestredig Gradd II*, Henebion Cenedlaethol Cymru
Manylion
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Arfbais y teulu ar y gat.

Hanes

Y plas oedd cartref teuluol 5ed Ardalydd Londonderry. Gadawodd ei fab hynaf Machynlleth wedi iddo ddod yn Ardalydd, ond arhosodd ei fab ieuengaf, yr Arglwydd Herbert Vane-Tempest, gan breswylio yn y Plas hyd nes iddo gael ei ladd yng ngwrthdrawiad trên Aber-miwl ar 26 Ionawr, 1921.

Daw darnau hynaf y plas o'r 17g; ychwanegwyd y brif fynedfa blaen ym 1853. Greenfields oedd enw'r plas am flynyddoedd lawer. Cafodd ei ail-enwi'n ddiweddarach ar ôl y dref.

Rhoddodd 7fed Ardalydd Londonderry y plas a'r stad yn rhodd i'r dref, a defnyddiwyd y plas ar gyfer swyddfeydd y cyngor. Ym 1995, ar ôl gwaith adnewyddu gwerth £3 miliwn, a arianwyd gan Gyngor Dosbarth Maldwyn a'r Undeb Ewropeaidd, daeth yr adeilad yn ganolfan dreftadaeth "Celtica". Am nifer o flynyddoedd, llwyddodd y ganolfan i ddenu twristiaid, ymweliadau addysgol a chynadleddau. Daeth i feddiant yr awdurdod unedol newydd, Cyngor Sir Powys. Gydag ychydig iawn o fuddsoddiad gan y Cyngor, a nifer yr ymwelwyr yn dirywio, penderfynodd y Cyngor cau'r ganolfan yn 2006, gan nodi colled o £1,100,000 rhwng 1998 a 2006. Defnyddir y Plas bellach fel canolfan gymunedol a lleoliad cyfarfodydd.

Y Fynedfa

• 
  Y fynedfa o'r Ffordd Fawr i gyfeiriad y Plas
• 
  Y fynedfa o gyfeiriad y Plas tuag at y Stryd Fawr
• 
  Gatiau'r Plas, gyda'r Instytiwt ar y dde

Gweler hefyd

Cartrefi eraill Ardalyddion Londonderry:

• Londonderry House yn Llundain
• Mount Stewart yng Ngogledd Iwerddon
• Neuadd Seaham yn Swydd Durham
• Wynyard Park yn Swydd Durham
• Neuadd Loring yng Nghaint