Prif wreiddyn
Y prif wreiddyn (Saesneg, taproot) yw'r gwreiddyn sy'n tyfu'n fertigol, yn syth i lawr o'r planhigyn. Mae'n ffurfio'r canol o le y bydd gwreiddiau eraill yn ymasagaru. Ceir y prif wreiddyn yn nodweddiadol mewn tri ffurf; y gwreiddyn corn (conig); gwreiddyn gwerthydaidd (fusiform); a'r gwreiddyn napiform.
Prif wreiddyn cyffredin
golyguCeir rhai planhigion bwytadwy sydd wedi'u ffurfio o'r prif wreiddyn. Yn eu mysg mae'r foronen, y panasen, y rhuddygl, a'r Erfinen wyllt.
Ceir prif wreiddyn yn amlwg mewn planhigion eraill fel Dant y llew a'r Cyngaf mawr.
Mae planhigion sydd â phrif wreiddyn yn anodd i'w symud. Mae system y prif wreiddyn yn cyferbynu gyda system gwreiddiau fibrilar, sydd â rhwydwaith o wahanol wreiddiau. Bydd y rhan fwyaf o goed yn dechrau eu hoes gyda phrif wreiddyn, ond wedi rhai blynyddoedd bydd system o wreiddiau fibrous yn datblygu o'r canol. Daeth sawl prif wreiddyn yn bryf organ y planhigyn.
Defnydd o'r prif wreiddyn mewn tir crin
golyguBydd rhai amaethwyr ecolegol, megis Pieter Hoff yn gwneud defnydd o nerth a gallu'r prif wreiddyn i dyrchu'n ddwfn i'r ddaear, hyd yn oed mewn tir diffrwyth, er mwyn canfod a thorsglwyddo dŵr a maeth i dyfu'r planhigyn. Gyda'i gwmni Groasis Waterboxx mae Hoff yn argymell i bobl sy'n planu planhigyn neu goeden i docio gwreiddiau system fibrios er mwyn hyrwyddo'r prif wraidd i weithio'n galetach a thyfu'n is ac yn gynt i lawr i'r ddaear i ganfod maeth a dŵr a diogelu rhag sychder neu newidiadau mawr mewn tymheredd uwch ben y pridd.[1][2]
Oriel
golygu-
Moronen: enghraifft o wreiddyn corn
-
Fusiform
-
Napiform
-
Prif wreiddyn
Dolenni
golygu- 2006-01-13, Sciencedaily: Deep-rooted Plants Have Much Greater Impact On Climate Than Experts Thought
- Gwybodaeth gan Brifysgol Ohio Archifwyd 2004-08-06 yn y Peiriant Wayback
- Tyfu prif wreiddyn, Fullerton Arboretum Archifwyd 2008-03-08 yn y Peiriant Wayback
- Make perfect vertically downwards growing primary root system to reforest deserts and rocks, fideo Groasis, Waterboxx (amlieithog)
- Trafod prif wreiddyn gan Pieter Hoff, 8 munud i fewn