Prifysgol Notre Dame
Prifysgol Gatholig breifat yn Unol Daleithiau America yw Prifysgol Notre Dame du Lac (Saesneg: University of Notre Dame du Lac), yn fyr Prifysgol Notre Dame neu Notre Dame (ynganer /ˌnoʊtərˈdeɪm/), a leolir yn Notre Dame, ger dinas South Bend yn nhalaith Indiana.
 | |
| Arwyddair | Vita, Dulcedo, Spes  |
|---|---|
| Math | prifysgol breifat, sefydliad addysgol preifat nid-am-elw, Catholic university, academic publisher, cyhoeddwr mynediad agored |
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | South Bend, Indiana |
| Gwlad |  Unol Daleithiau America |
| Cyfesurynnau | 41.7°N 86.2389°W |
| Cod post | 46556 |
 | |
| Sefydlwydwyd gan | Edward Sorin |
| Crefydd/Enwad | yr Eglwys Gatholig Rufeinig, Catholigiaeth |
Sefydlwyd Prifysgol Notre Dame ym 1842 gan yr offeiriad Ffrengig Édouard Sorin, arweinydd Cynulleidfa'r Groes Sanctaidd. Gwasanaethodd Sorin yn llywydd cyntaf y brifysgol o 1842 i 1865. O'r cychwyn cynhwysai goleg i ddynion, ysgol gynradd, ysgol baratoi ar gyfer y coleg, ysgol alwedigaethol, a thŷ nofyddion. Dwy mlynedd wedi sefydlu'r brifysgol, agorodd chwaer-sefydliad i ferched, Academi'r Santes Fair (bellach Coleg y Santes Fair), dan reolaeth Chwiorydd y Groes Sacntaidd. Yn yr un flwyddyn, 1844, derbyniodd Notre Dame ei siarter. Yn y 1860au a'r 1870au ychwanegwyd adrannau'r gwyddorau, y gyfraith, a pheirianegg, gwasg academaidd, a llyfrgell.[1]
Yn y 1920au daeth yr ysgol baratoi i ben, ac aildrefnwyd y brifysgol yn golegau. Yn y cyfnod hwn daeth tîm pêl-droed Americanaidd Notre Dame i fri yn y cystadlaethau rhyng-golegol, yn enwedig dan arweiniad yr hyfforddwr enwog Knute Rockne. Cynnyddodd niferoedd y staff a'r myfyrwyr dan lywyddiaeth Theodore M. Hesburgh, o 1952 i 1987, ac ehangwyd ar gyfleusterau chwaraeon a rhaglenni academaidd y brifysgol. Ym 1967, trosglwyddodd Cynulleidfa'r Groes Sanctaidd lywodraeth Notre Dame i fwrdd o ymddiriedolwyr lleyg. Trodd yn brifysgol gymysg ym 1972, gan dderbyn myfyrwyr benywaidd am y tro cyntaf.[1]
Cynigir graddau baglor, graddau meistr, a doethuriaethau mewn amryw o ddisgyblaethau academaidd, yn ogystal â rhai cymwysterau proffesiynol. Heddiw mae Notre Dame yn cynnwys coleg y celfyddydau a llenyddiaeth, coleg y gwyddorau, coleg peirianneg, Coleg Busnes Mendoza, ysgol y gyfraith, ysgol pensaernïaeth, ac adran ôl-raddedig. Trwy raglen dramor y brifysgol, rhoddir cyfleoedd i fyfyrwyr Notre Dame astudio yn Awstralia, Affrica, y Dwyrain Canol, Ewrop, Asia, ac America Ladin. Yn 2022 cyfrifwyd bron 13,000 o fyfyrwyr, rhyw naw mil yn israddedigion a thua pedair mil yn ôl-raddedigion. Mae Notre Dame hefyd yn brifysgol ymchwil o nod, ac yn gartref i'r Ganolfan Astudiaethau Crefydd a Chymdeithas (CSRS), y Sefydliad dros Fywyd Eglwysig, Canolfan Jacques Maritain (sy'n ymwneud â gwaith Maritain a Tomistiaid eraill), a Chanolfan Gwyddoniaeth, Technoleg a Gwerthoedd John J. Reilly.
Cyfeiriadau golygu
- ↑ 1.0 1.1 (Saesneg) University of Notre Dame. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 27 Hydref 2023.