Nawddsant Cernyw (Kernow) ar y cyd â Petroc yw Sant Piran. Mae'n nawddsant y mwyngoddwyr alcam. Dethlir ei ŵyl mabsant ar 5 Mawrth. Abad oedd Piran, o'r chweched ganrif, o dras Wyddelig (fel Ciarán - y 'P' Gymraeg yn troi yn 'C' Gwyddeleg).

Sant Piran
GanwydUnknown Edit this on Wikidata
Cernyw Edit this on Wikidata
Bu farwPerranzabuloe Edit this on Wikidata
Galwedigaethmynach Edit this on Wikidata
Dydd gŵyl5 Mawrth Edit this on Wikidata
Baner Sant Piran

Mae baner Piran yn groes wen ar gefndir du, gyda'r gwyn yn cynrychioli alcam/tun.

Mae llawysgrif o'r drydedd ganrif ar ddeg yn rhoi i ni 'fuchedd Piran', a ysgrifennwyd yng nghadeirlan Caerwysg. Ond mae hanes am ei fedd yn Saighir (Swydd Offaly, Iwerddon). Mae G. H. Doble yn credu ei fod yn Gymro oherwydd y capel a fu iddo yng Nghaerdydd.

Yn ôl yr hanes cafodd ei daflu i'r môr gan baganiaid yn Iwerddon ond daeth i'r lan yn Perranzabuloe, Cernyw. A hyn er gwaethaf y maen felin o gympas ei wddf! Y fo fu'n gyfrifol am adfer y grefft o smeltio tun yng Nghernyw am fod cerrig du ar ei aelwyd wedi ymboethi cymaint i ryddhau'r tun gwyn - fel yn ei faner.

Dosbarthwyd ei weddillion rhwng Caerwysg a Pherranzabuloe ond dim ond y blwch creiriau sy wedi oroesi ffyrnigrwydd y diwygwyr Protestaniaid.

Dethlir Gŵyl Piran drwy Gernyw a'r diaspora Cernywaidd. Mae miloedd yn tyrio at groes Piran ymhysg y tywynni ac adferwyd y perfformiad o'i ddrama firagl yn ddiweddar (yn y Gernyweg). Benthycwyd y cennin Pedr fel arwydd yn ddiweddar hefyd.

Cyfeiriadau

golygu
  • Carter, Eileen. (2001). In the Shadow of St Piran.
  • Doble, G. H. (1965). The Saints of Cornwall. Dean & Chapter of Truro.
  • Ford, David Nash. (2001). Early British Kingoms: St. Piran, Abbot of Lanpiran. Nash Ford Publishing.
  • Loth, J. (1930). 'Quelques victimes de l'hagio-onomastique en Cornwal: saint Peran, saint Keverne, saint Achebran', yn Mémoires de la Société d'Histoire et d'Archéologie de Bretagne.
  • Plummer, Charles. (1922). Betha Naem nErenn.
  • Tomlin, E.W.F. (1982). In Search of St Piran.