Sefydliad Brenhinol Cernyw
Mae Sefydliad Brenhinol Cernyw (enw swyddogol: Royal Institute of Cornwall) yn gymdeithas Ddysgedig yn Truru, prifddinas Cernyw.
Enghraifft o'r canlynol | cymdeithas ddysgedig, sefydliad elusennol |
---|---|
Dechrau/Sefydlu | 5 Chwefror 1818 |
Lleoliad | Truru |
Isgwmni/au | Courtney Library |
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia |
Fe'i sefydlwyd yn Truru ar 5 Chwefror 1818 fel y Cornwall Literary and Philosophical Institution.[1] Roedd y Sefydliad yn un o'r cynharaf o saith cymdeithas debyg a sefydlwyd yng Nghymru a Lloegr. Symudodd yr RIC i'w safle presennol yn River Street ym 1919 i'r adeilad a oedd yn Truro Savings Bank yn wreiddiol. Cymerodd ei enw presennol (Royal Institution of Cornwall) yn 1821 ar ôl derbyn nawdd brenhinol. Mae'n elusen gofrestredig o dan gyfraith Lloegr.[2]
Roedd gan Sefydliad Brenhinol Cernyw ddiben addysgol, gyda'r amcan 'i hyrwyddo addysg y cyhoedd trwy annog a hyrwyddo astudiaeth a gwybodaeth o lenyddiaeth, y gwyddorau naturiol, archaeoleg, hanes, ethnoleg, daeareg a'r celfyddydau cain a chymhwysol, gyda cyfeiriad arbennig at Gernyw'.[3]
Sefydlu Amgueddfa Frenhinol Cernyw
golyguMae Sefydliad Brenhinol Cernyw yn berchen ar ac yn rheoli Amgueddfa Frenhinol Cernyw, sydd ag arddangosfa barhaol ar hanes Cernyw o'r cyfnod cynhanesyddol hyd heddiw, yn ogystal â hanes naturiol Cernyw gan gynnwys casgliad o fwynau Cernywaidd o bwysigrwydd rhyngwladol, a casgliad rhagorol o serameg a chelfyddyd gain.
Mae adeilad yr amgueddfa hefyd yn gartref i Lyfrgell Courtney y Sefydliad, sy'n dal c. 40,000 o gyfrolau printiedig, 35,000 o lawysgrifau a dogfennau, papurau newydd o 1737, mapiau printiedig, cyfnodolion, printiau ac effemera. Mae'n arbenigo mewn hanes teuluol a hanes lleol. Mae gwasanaeth llungopïo wedi'i staffio gydag uchafswm archeb o 10 tudalen, mae aelodau'n talu tâl gostyngol am allbrintiau o ficrofiche a llungopïo.
Mae’r llyfrgell ar agor o ddydd Llun i ddydd Gwener 10am –1 pm a 2pm–5pm, ar ddydd Sadwrn 10am–1pm ac ar gau ar ddydd Sul a Gwyliau Banc Statudol. Nid yw'r archifau ar gael ar ddydd Iau.[4]
Cyngres Geltaidd
golyguYn 1950 cynhaliwyd cyfarfod y Gyngres Geltaidd yn adeilad y Sefydliad. Yn y gynhadledd yma yn sgil y trafodaethau Pan-geltaidd gyda chynrychiolwyr o'r gwahanol wledydd Celtaidd, y symbylwyd i sefydlu Mebyon Kernow, yn 1951. Sefydlwyd MK yn wreiddiol fel grŵp pwyso dros hawliau Cernywaidd ac yna ddaeth yn blaid wleidyddol genedlaethol Cernyw.[5][6]
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "Title Page". Journal of the Royal Institution of Cornwall 2. 1867. https://archive.org/stream/journalofroyalin2186667roya#page/n237/mode/2up. Adalwyd 4 November 2012.
- ↑ "EW charity 1150749 The Royal Institution of Cornwall". Comisiwn Elusennau DU. Cyrchwyd 17 Ionawr 2024.[dolen farw]
- ↑ "Our Transformation". Gwefan Amgueddfa Frenhinol Cernyw. Cyrchwyd 17 Ionawr 2024.
- ↑ Courtney Library Cornish History Research Centre leaflet
- ↑ Deacon, Cole & Tregidga 2003, t. 29
- ↑ Williams 2014, t. 12