Sombi

Corff dynol a adfywiwyd gan ddewin neu offeiriad fwdw ac sydd dan ei reolaeth lwyr yw sombi (lluosog: sombïod, sombïaid neu sombis). Yn ôl traddodiad bydd enaid y person yn cael ei ddwyn gan ddewiniaeth ddu, gan ei droi'n ddi-fywyd. Bydd y dewin fwdw yn claddu'r corff, ac yn hwyrach yn ei ddatgladdu i gael caethwas. O bosib y sombi yw'r elfen enwocaf o fwdw, er nad yw'n chwarae rhan mewn arfer ffurfiol y grefydd honno.

Darlun dychmygol o sombi mewn cae yn Haiti.

Mae dewiniaid fwdw yn ceisio creu sombïod gan ddefnyddio gwenwyn sy'n bwrw person i berlewyg. Mae'r gyfraith yn Haiti yn ceisio atal yr arfer hon.

Defnyddir y gair "sombi" hefyd yn niwylliant y Gorllewin i gyfeirio at y meirw byw, sy'n seiliedig ar syniadau Ewropeaidd sy'n dyddio'n ôl i'r Oesoedd Canol a ddychmygai'r meirw yn codi o'r bedd ac yn ymosod ar y byw. Celain bydredig, heb allu siarad na meddwl, sy'n goroesi trwy fwyta pobl yw'r portread arferol mewn straeon a ffilmiau arswyd.