Wicipedia

Sviatlana Tsikhanouskaya

Gwleidydd ac ymgyrchydd Belarws, athrawes a chyfieithydd

Gwleidydd ac ymgyrchydd hawliau gwleidyddol yn Belarws yw Sviatlana Heorhiyeuna Tsikhanouskaya hefyd Svetlana Georgiyevna Tikhanovskaya (Belarwseg: Святла́на Гео́ргіеўна Ціхано́ўская, née Pilipchuk, Піліпчук; Wyddor Ladin Belarwsieg: Śviatłana Cichanoŭskaja; Rwsieg: Светла́на Гео́ргиевна Тихано́вская (Пилипчу́к)). Ganed 11 Medi 1982.

Sviatlana Tsikhanouskaya
Святлана Ціханоўская
Светлана Тихановская
A three-quarters profile of Tsikhanouskaya's face
Arlywydd Belarws (heb ddilysu)
Deiliad
Cychwyn y swydd
9 Awst 2020[1][2][3]
Disputed with Alexander Lukashenko
Rhagflaenwyd ganAlexander Lukashenko
Manylion personol
GanwydSviatlana Heorhiyeuna Pilipchuk
(1982-09-11) 11 Medi 1982 (41 oed)
Mikashevichy, Byelorussian SSR, Undeb Sofietaidd (naw Belarws)
CenedligrwyddBelarusian
Plaid wleidyddolCefnogaeth Traws-bleidiol
PriodSiarhei Tsikhanouski
Plant2
Alma materPrifysgol Wladwriaethol Pedagogaidd Mozyr
SwyddAthro, Cyfieithydd, Gwleidydd
Gwefantsikhanouskaya.org

Safodd ar gyfer Arlywyddiaeth Belarws yn yr etholiad yn 2020 yn dilyn carchariad ei gŵr gan lywodraeth Alexander Lukashenko. Hi oedd prif ffigwr plaid ei gŵr, 'Gwlad am Oes' (Страна для Жизни; Strana dlja Žizni). Yn ôl canlyniadau twyllodrus y Llywodraeth, daeth yn ail gyda 10.9% o’r pleidleisiau. Fodd bynnag, mae canlyniadau'r etholiadau yn amheus i raddau helaeth oherwydd twyll etholiadol a gadarnhawyd gan ganlyniadau'r pleidleisiau a ddigwyddodd dramor.

Bywgraffiad golygu

Mae hi'n wraig i'r blogiwr a'r cyflwynydd YouTube, Siarhei Tsikhanouski, prif wrthwynebydd yr Arlywydd Alexander Lukashenko a gafodd ef ei arestio am y tro cyntaf ar 9 Mai 2020,[4] ac, unwaith eto, ar 29 Mai 2020 ar gyhuddiadau o darfu ar drefn gyhoeddus.

O ganlyniad i arestiad ei gŵr, penderfynodd Sviatlana Cichanowskaja, cyfieithydd yn ôl proffesiwn, gasglu llofnodion i redeg ar gyfer yr etholiadau arlywyddol ym Melarws yn 2020 ei hun. Dilyswyd ei ymgeisyddiaeth gan y llywodraeth, a lwyddodd i atal cyfranogiad y ddau heriwr gwleidyddol arall: Viktar Babaryka, a arestiwyd ym mis Mehefin ar amheuaeth o gyflawni rhai troseddau ariannol, a Valeryj Capkala, a gyhoeddodd adneuo ar 24 Mehefin. Casglwyd 160,000 o lofnodion yn y comisiwn etholiadol, yn erbyn cworwm disgwyliedig o gan mil o unedau. Ar 30 Mehefin, gwrthododd y Comisiwn ei ymgeisyddiaeth, gan nodi mai dim ond 75,000 o lofnodion a ddilyswyd, ac felly heb gyrraedd yr isafswm angenrheidiol.[5][6]

Roedd Valery Tsepkalo a Viktar Babaryka wedi cyflwyno dwy raglen etholiadol iddynt eu hunain a oedd yn rhannu rhai nodweddion amlwg: lansio proses radical o ryddfrydoli economaidd, moderneiddio'r wladwriaeth a pholisi tramor o gynghrair gyffredinol â phartneriaid tramor.[7] at y pwyntiau cymwys hyn, ychwanegodd rhaglen Capkala y prosiect o agor economi Belarwsia i fuddsoddwyr tramor a'r cysyniad o Bennaeth Rheolwr Gwladol, sy'n gymwys am ddim mwy na dau dymor yn olynol.[8]

O ystyried y cyffredinrwydd gwleidyddol a'r gwaharddiad ar y cyd o'r arena etholiadol, penderfynodd Valery Tsepkalo a Viktar Babaryka wneud i'w pleidleisiau gydgyfeirio ar wyneb newydd gwleidyddiaeth Belarwsia: yr ymgeisydd newydd Svjatlana Cichanoŭskaja.[9] Mae llun o Tsikhanouskaya gyda Maria Kolesnikova, arweinydd ymgyrch Babaryka, a Veronika Tsepkalo, gwraig Valery Tsepkalo, wedi dod yn symbol o'i ymgyrch.[10]

Rhaglen Wleidyddol golygu

Roedd Tsikhanouskaya yn gwadu creulondeb cyfundrefn awdurdodaidd Lukašėnka, ac er mwyn rhyddhau ei gŵr o'r carchar a'i ryddhau.[11] Mae ei platfform wleidyddol yn galw ar:

  • rhyddhau pob carcharor gwleidyddol
  • cyhuddodd yr arlywydd hefyd, sydd wedi bod mewn grym yn barhaus er 1994, o fethu â chymryd y camau angenrheidiol i atal pandemig COVID-19.[12]
  • rhyddhau pob carcharor gwleidyddol ym Melarws
  • cyflwyno diwygiadau democrataidd i’r wlad, a symud i ffwrdd o gytundeb yr undeb â Rwsia, y mae llawer o ffigurau gwrthblaid Belarwsia yn ei ystyried yn torri ar sofraniaeth y wlad.[13]
  • addo gosod refferendwm ar ddychwelyd i gyfansoddiad Belarws cyn 1994, gan adfer terfyn o ddau dymor i'r arlywydd.[14]
  • ei phrif nod yw sefydlu etholiadau rhydd a theg. Mae hi'n ystyried yr etholiad presennol yn anghyfreithlon oherwydd bod y llywodraeth wedi gwrthod cofrestru prif wrthwynebwyr gwleidyddol Lukashenko fel ymgeiswyr. Mae hi wedi addo cyflwyno cynllun ar gyfer etholiadau tryloyw ac atebol cyn pen chwe mis ar ôl cymryd y swydd.[15]

Cefnogwyr golygu

 
Sviatlana Tsikhanouskaya yn annerch torf, Vitebsk 24 Gorff. 2020

Er ei bod yn rhedeg fel annibynnol, mae Tsikhanouskaya wedi denu cefnogaeth o bob rhan o sbectrwm gwrthwynebiad gwleidyddol Belarws. Cyhoeddodd Vital Rymašeŭski, cyd-arweinydd 'Democratiaeth Gristnogol Belarwsia', gefnogaeth ei blaid, fel y gwnaeth 'Plaid Ddemocrataidd Gymdeithasol Belarwsia' (Cynulliad), 'Plaid Ddinesig Unedig Belarws' a 'Phlaid Merched Belarwsia' ("Nadzieja").[16] Mae hi hefyd wedi derbyn cefnogaeth gan ymgeisydd arlywyddol 2010 Mikola Statkevich.[17]

Y ralïau i gefnogi Tsikhanouskaya ac mewn gwrthwynebiad i Lukashenko fu'r mwyaf yn hanes Belarus ôl-Sofietaidd, gan ddenu torfeydd o 20,000 yn Brest a 60,000 ym Minsk.[18]

Arestio golygu

Y noson cyn yr etholiad, arestiodd yr heddlu uwch swyddogion o ymgyrch Tsikhanouskaya a gorfodwyd hi i guddio ym Minsk, cyn ailymddangos ar ddiwrnod yr etholiad yn ystod ymddangosiad mewn gorsaf bleidleisio.[19]

Ar ôl yr etholiadau, lle bu sôn am dwyll a chafodd 10.9% o'r pleidleisiau, ffodd i Lithwania rhag ofn carchar.[20][21]

Dolenni golygu

Cyfeiriadau golygu

  1. ↑ "Sviatlana Tsikhanouskaya calls for end to violence in Belarus as election fallout continues". Sky News. 14 August 2020. Cyrchwyd 14 August 2020.
  2. ↑ "Belarus opposition candidate declares victory | NHK WORLD-JAPAN News". www3.nhk.or.jp. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2020-08-16. Cyrchwyd 2020-08-17.
  3. ↑ "Exiled leader calls weekend of protests in Belarus". 14 August 2020 – drwy www.bbc.co.uk.
  4. ↑ https://www.ilpost.it/2020/06/05/presidenziali-bielorussia/
  5. ↑ "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2020-08-18. Cyrchwyd 2020-08-17.
  6. ↑ "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2020-07-04. Cyrchwyd 2020-08-17.
  7. ↑ https://carnegie.ru/commentary/81916
  8. ↑ https://www.redherring.com/europe/as-belarus-dictator-flails-a-tech-leader-waits/
  9. ↑ https://www.lemonde.fr/international/article/2020/07/20/en-bielorussie-l-opposition-s-unit-face-a-loukachenko_6046719_3210.html
  10. ↑ https://www.thetimes.co.uk/article/wives-of-jailed-rivals-step-up-to-fight-lukashenko-of-belarus-w5wtzpc3t
  11. ↑ "Newsday: The female politicians of Belarus taking on a male president who has been in power for more than two decades". BBC World Service. 22 July 2020.
  12. ↑ https://www.dw.com/en/belarus-anti-government-protesters-rally-ahead-of-presidential-vote/a-54237095
  13. ↑ https://apnews.com/c9ba5be40472ac02673a4d8bdec8a9ea
  14. ↑ https://www.svaboda.org/a/30750852.html
  15. ↑ https://www.svaboda.org/a/30739678.html
  16. ↑ https://www.svaboda.org/a/30743221.html
  17. ↑ https://www.svaboda.org/a/30741749.html
  18. ↑ https://apnews.com/c9ba5be40472ac02673a4d8bdec8a9ea
  19. ↑ https://www.theguardian.com/world/2020/aug/09/belarus-presidential-election-opposition-candidate-goes-in-hiding-on-eve-of-vote
  20. ↑ https://www.euronews.com/2020/08/11/belarus-election-opposition-sviatlana-tsikhanouskaya-now-safe-after-fleeing-to-Lithuania
  21. ↑ https://www.la-notizia.net/2020/08/11/un-morto-a-minsk-negli-scontri-la-leader-dell-opposizione-ripara-in-lituania/
   Eginyn erthygl sydd uchod am Felarwsiad. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Sviatlana_Tsikhanouskaya&oldid=11087000"