Belarws

gwlad yn Nwyrain Ewrop

Gweriniaeth dirgaeedig yn nwyrain Ewrop yw Belarws (hefyd Belarus,[1] Belarŵs, Belorwsia,[2] neu Rwsia Wen; Belarwseg a Rwseg: Беларусь). Mae'n ffinio â Rwsia i'r dwyrain, ag Wcrain i'r de, â Gwlad Pwyl i'r gorllewin, ac â Lithwania a Latfia i'r gogledd. Minsk yw ei phrifddinas – mae dinasoedd mawr eraill yn cynnwys Brest, Grodno, Gomel, Mogilev, Vitebsk a Bobruisk. Coedwigir un traean o'r wlad, ac mae amaethyddiaeth a gweithgynhyrchu yn ganolog i'r economi. Belarws yw un o’r gwledydd yr effeithwyd yn fwyaf difrifol arni gan ymbelydredd niwclear o ddamwain atomfa Chernobyl o 1986 yn yr Wcrain.

Belarws
Рэспубліка Беларусь
(Belarwseg)
ArwyddairHospitality Beyond Borders Edit this on Wikidata
Mathgwladwriaeth sofran, gwladwriaeth unedol, gwladwriaeth y werin, gwlad, gwlad dirgaeedig, gweriniaeth Edit this on Wikidata
Enwyd ar ôlRws Gwyn Edit this on Wikidata
PrifddinasMinsk Edit this on Wikidata
Poblogaeth9,200,617 Edit this on Wikidata
Sefydlwyd
  • 25 Awst 1991
  • 19 Medi 1991 Edit this on Wikidata
AnthemNi, Felarwsiaid Edit this on Wikidata
Pennaeth llywodraethRoman Golovchenko Edit this on Wikidata
Cylchfa amserUTC+03:00, Ewrop/Minsk Edit this on Wikidata
Iaith/Ieithoedd
  swyddogol
Belarwseg, Rwseg Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynolDwyrain Ewrop Edit this on Wikidata
Arwynebedd207,595 km² Edit this on Wikidata
Yn ffinio gydaLatfia, Lithwania, Gwlad Pwyl, Wcráin, Rwsia, yr Undeb Ewropeaidd Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau53.5283°N 28.0467°E Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredolCyngor y Gweinidogion Edit this on Wikidata
Corff deddfwriaetholCynulliad Cenedlaethol Gweriniaeth Belarws Edit this on Wikidata
Swydd pennaeth
  y wladwriaeth
Arlywydd Belarws Edit this on Wikidata
Pennaeth y wladwriaethAlexander Lukashenko Edit this on Wikidata
Swydd pennaeth
  y Llywodraeth
Prif Weinidog Edit this on Wikidata
Pennaeth y LlywodraethRoman Golovchenko Edit this on Wikidata
Map
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)$69,674 million, $72,793 million Edit this on Wikidata
Arianrwbl Belarws Edit this on Wikidata
Canran y diwaith6 % Edit this on Wikidata
Cyfartaledd plant1.62 Edit this on Wikidata
Mynegai Datblygiad Dynol0.808 Edit this on Wikidata

Yn ystod ei hanes, bu rhannau Belarws dan reolaeth sawl gwlad, gan gynnwys Dugiaeth Polatsk, Archddugiaeth Llethaw, Cymanwlad Gwlad Pwyl-Llethaw, ac Ymerodraeth Rwsia. Daeth Belarws yn weriniaeth Sofietaidd ym 1922. Datganodd y weriniaeth ei sofraniaeth ar 27 Gorffennaf 1990. Yn sgil cwymp yr Undeb Sofietaidd, datganodd Belarws ei hannibyniaeth yn swyddogol ar 25 Awst 1991. Alexander Lukashenko yw arlywydd y wlad ers 1994. Yn ystod ei reolaeth, mae Lukashenko wedi gweithredu polisïau y cyfnod Sofietaidd, er gwaethaf gwrthwynebiadau oddi wrth bwerau gorllewinol. Mae Belarws yn trafod gyda Rwsia i uno'r ddwy wlad yn un wladwriaeth a elwir yn Undeb Rwsia a Belarws, er bod y trafodaethau yn stolio ers sawl blwyddyn.

Daearyddiaeth golygu

Hanes golygu

Rhanbarth y dalaith mawr Rws Ciefaidd oedd Belarws, tan y farwolaeth y Brenin Yaroslav I "y Doeth" ym 1054.

Gwleidyddiaeth golygu

Diwylliant golygu

Economi golygu

Cyfeiriadau golygu

  1. Gareth Jones (gol.), Yr Atlas Cymraeg Newydd (Collins-Longman, 1999)
  2. Geiriadur yr Academi, s.v. "Belorussia"
  Eginyn erthygl sydd uchod am Felarws. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.