Belarws
Gweriniaeth dirgaeedig yn nwyrain Ewrop yw Belarws (hefyd Belarus,[1] Belarŵs, Belorwsia,[2] neu Rwsia Wen; Belarwseg a Rwseg: Беларусь). Mae'n ffinio â Rwsia i'r dwyrain, ag Wcrain i'r de, â Gwlad Pwyl i'r gorllewin, ac â Lithwania a Latfia i'r gogledd. Minsk yw ei phrifddinas – mae dinasoedd mawr eraill yn cynnwys Brest, Grodno, Gomel, Mogilev, Vitebsk a Bobruisk. Coedwigir un traean o'r wlad, ac mae amaethyddiaeth a gweithgynhyrchu yn ganolog i'r economi. Belarws yw un o’r gwledydd yr effeithwyd yn fwyaf difrifol arni gan ymbelydredd niwclear o ddamwain atomfa Chernobyl o 1986 yn yr Wcrain.
.svg) | |
| Рэспубліка Беларусь (Belarwseg) | |
 | |
| Arwyddair | Hospitality Beyond Borders  |
|---|---|
| Math | gwladwriaeth sofran, gwladwriaeth unedol, gwladwriaeth y werin, gwlad, gwlad dirgaeedig, gweriniaeth |
| Enwyd ar ôl | Rws Gwyn |
| Prifddinas | Minsk |
| Poblogaeth | 9,255,524 |
| Sefydlwyd |
|
| Anthem | Ni, Felarwsiaid |
| Pennaeth llywodraeth | Roman Golovchenko |
| Cylchfa amser | UTC+03:00, Ewrop/Minsk |
| Iaith/Ieithoedd swyddogol | Belarwseg, Rwseg |
| Daearyddiaeth | |
| Rhan o'r canlynol | Dwyrain Ewrop |
| Arwynebedd | 207,595 km² |
| Yn ffinio gyda | Latfia, Lithwania, Gwlad Pwyl, Wcráin, Rwsia, yr Undeb Ewropeaidd |
| Cyfesurynnau | 53.5283°N 28.0467°E |
| Gwleidyddiaeth | |
| Corff gweithredol | Cyngor y Gweinidogion |
| Corff deddfwriaethol | Cynulliad Cenedlaethol Gweriniaeth Belarws |
| Swydd pennaeth y wladwriaeth | Arlywydd Belarws |
| Pennaeth y wladwriaeth | Alexander Lukashenko |
| Swydd pennaeth y Llywodraeth | Prif Weinidog |
| Pennaeth y Llywodraeth | Roman Golovchenko |
 | |
 | |
| Arian | rwbl Belarws |
| Canran y diwaith | 6 % |
| Cyfartaledd plant | 1.62 |
| Mynegai Datblygiad Dynol | 0.808 |
Yn ystod ei hanes, bu rhannau Belarws dan reolaeth sawl gwlad, gan gynnwys Dugiaeth Polatsk, Archddugiaeth Llethaw, Cymanwlad Gwlad Pwyl-Llethaw, ac Ymerodraeth Rwsia. Daeth Belarws yn weriniaeth Sofietaidd ym 1922. Datganodd y weriniaeth ei sofraniaeth ar 27 Gorffennaf 1990. Yn sgil cwymp yr Undeb Sofietaidd, datganodd Belarws ei hannibyniaeth yn swyddogol ar 25 Awst 1991. Alexander Lukashenko yw arlywydd y wlad ers 1994. Yn ystod ei reolaeth, mae Lukashenko wedi gweithredu polisïau y cyfnod Sofietaidd, er gwaethaf gwrthwynebiadau oddi wrth bwerau gorllewinol. Mae Belarws yn trafod gyda Rwsia i uno'r ddwy wlad yn un wladwriaeth a elwir yn Undeb Rwsia a Belarws, er bod y trafodaethau yn stolio ers sawl blwyddyn.
DaearyddiaethGolygu
Prif erthygl: Daearyddiaeth BelarwsHanesGolygu
Prif erthygl: Hanes BelarwsRhanbarth y dalaith mawr Rws Ciefaidd oedd Belarws, tan y farwolaeth y Brenin Yaroslav I "y Doeth" ym 1054.
GwleidyddiaethGolygu
Prif erthygl: Gwleidyddiaeth BelarwsDiwylliantGolygu
Prif erthygl: Diwylliant BelarwsEconomiGolygu
Prif erthygl: Economi BelarwsCyfeiriadauGolygu
- ↑ Gareth Jones (gol.), Yr Atlas Cymraeg Newydd (Collins-Longman, 1999)
- ↑ Geiriadur yr Academi, s.v. "Belorussia"