Tŵr uchel anferth a godwyd ym Mesopotamia, yn ôl yr hanes a geir yn yr Hen Destament, oedd Tŵr Babel. Fel un o chwedlau mwyaf cyfarwydd y Gristnogaeth, mae'n ymgais i esbonio'r ffaith fod nifer o wahanol ieithoedd yn y byd. Yn symbolaidd, mae'n cynrychioli balchder a thraha dynolryw.

Tŵr Babel
Mathstori Feiblaidd, thema mewn celf, narrative motif, myth of origins Edit this on Wikidata
Enwyd ar ôlTŵr Babel Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynolGenesis 11 Edit this on Wikidata
GwladBabylonia, Irac Edit this on Wikidata
Crefydd/EnwadCristnogaeth, Iddewiaeth Edit this on Wikidata

Ceir chwedl Tŵr Babel yn Llyfr Genesis yn yr Hen Destament ac yn y Torah Hebraeg. Roedd disgynyddion Noa (sef y Dynolryw) yn siarad yr un iaith yn gyffredin, ond yn eu balchder - ar anogaeth y brenin Nimrod yn ôl un fersiwn - penderfynasant godi tŵr a fyddai'n cyrraedd y nefoedd a dinas orwych. Enw'r ddinas honno oedd Babel (Babilon), sy'n mwyseirio'r gair Hebraeg babel, sef "drysu". Ond roedd Duw yr Hebreaid yn anfodlon ar y gwaith uchelgeisiol ac rhag ofn i bobl unedig yn siarad un iaith yn unig ddechrau ceisio efelychu ei waith Ef ei hun, parodd iddynt siarad ieithoedd eraill, yn ôl eu llwyth, a dryswyd y gwaith ar y tŵr, a adawyd heb ei orffen. Gwasgarodd y llwythau, am nad oeddent yn deall ei gilydd, a byth ers hynny mae'r ddynolryw wedi'i hymrannu.

Credir mai'r ziggurats, tyrau sanctaidd Mesopotamia, a ysbrydolodd y chwedl am Dŵr Babel.

Mae'r chwedl wedi cael dylanwad mawr ar ddiwylliant y Gorllewin. Ceir sawl darlun a phaentiad ohono ac mae ganddo le pwysig yn llenyddiaeth yr Oesoedd Canol hefyd.

Roedd hanes Tŵr Babel yn gyfarwydd i Gymry'r Oesoedd Canol. Mae'n chwarae rhan yn hanes y Taliesin chwedlonol: yn y gerdd boblogaidd "Hanes Taliesin" mae'r bardd hollwybodol yn datgan mai ef oedd pensaer gwaith Tŵr Babel (Tŵr Nimrod).

Tŵr Babel: "Cymysgu'r Ieithoedd", darlun gan Gustave Doré
Tŵr Babel: "Cymysgu'r Ieithoedd", darlun gan Gustave Doré