Tiriogaeth Oklahoma
Roedd Tiriogaeth Oklahoma yn diriogaeth gyfundrefnol gorfforedig o'r Unol Daleithiau a oedd yn bodoli rhwng 2 Mai 1890 ac 16 Tachwedd 1907, pan gafodd ei hymgorffori yn Nhiriogaeth Indiaidd o dan gyfansoddiad newydd a'i derbyn i'r Undeb fel Talaith Oklahoma.
 | |
| Math | tiriogaeth yr Unol Daleithiau  |
|---|---|
| Enwyd ar ôl | pobloedd brodorol yr Amerig |
| Prifddinas | Guthrie, Oklahoma |
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Gwlad | Unol Daleithiau America |
| Cyfesurynnau | 35.4°N 97°W |
| Gwleidyddiaeth | |
| Corff deddfwriaethol | Oklahoma Territorial Legislature |
 | |
Hanesyddol
golyguDechreuodd hanes Tiriogaeth Oklahoma gyda Deddf Cyfathrach Indiaidd 1834, pan neilltuodd Cyngres yr Unol Daleithiau dir i Americanwyr Brodorol. Ar y pryd, roedd y tir yn diriogaeth ddi-drefn a oedd yn cynnwys tir ffederal "i'r gorllewin o'r Mississippi ac nid o fewn taleithiau Missouri a Louisiana, na thiriogaeth Arkansas..."
Erbyn 1856, roedd y diriogaeth wedi'i lleihau i tua ffiniau modern talaith Oklahoma, heblaw am yr "Oklahoma Panhandle" a'r Old Greer County.[1] Daeth y tiroedd hyn i gael eu hadnabod fel Tiriogaeth India gan eu bod wedi'u rhoi i rai cenhedloedd Indiaidd o dan Ddeddf Dileu India yn gyfnewid am eu tiriogaethau hanesyddol i'r dwyrain o Afon Mississippi.
Hyd at y pwynt hwn, roedd Americanwyr Brodorol wedi defnyddio'r tir yn unig. Ym 1866, ar ôl Rhyfel Cartref America, mynnodd y llywodraeth ffederal gytundebau newydd gyda'r llwythau a oedd wedi cefnogi'r Cydffederasiwn a'u gorfodi i gael tir a chonsesiynau eraill. O ganlyniad i’r Cytundebau Ailadeiladu, bu’n ofynnol i’r Pum Llwyth Gwâr ryddhau eu caethweision a chynnig dinasyddiaeth lawn iddynt yn y llwythau os oeddent am aros yn y Cenhedloedd. Gorfododd hyn lawer o'r llwythau yn Nhiriogaeth Indiaidd i wneud consesiynau.
Gorfododd swyddogion yr Unol Daleithiau y gostyngiad o tua 2,000,000 erw (8,100 km2) o dir yng nghanol Tiriogaeth Indiaidd. Ysgrifennodd Elias C. Boudinot, lobïwr rheilffordd ar y pryd, erthygl a gyhoeddwyd yn y Chicago Times ar 17 Chwefror 1879, yn poblogeiddio'r term "Unassigned Lands" i gyfeirio at y cytundeb hwn. Yn fuan dechreuodd y wasg boblogaidd gyfeirio at y bobl yn cynhyrfu eu setliad fel Boomers. Er mwyn atal Americanwyr Ewropeaidd rhag setlo'r tir, cyhoeddodd yr Arlywydd Rutherford B. Hayes gyhoeddiad yn gwahardd mynediad anghyfreithlon i diriogaeth India ym mis Ebrill 1879.[2]
Gweler hefyd
golygu- Oklahoma Territory - ffilm 1960
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Everett, Dianna. "1890 Organic Act," Encyclopedia of Oklahoma History and Culture, 2009. Accessed March 1, 2015.
- ↑ Hoig, Stan. "Boomer Movement," Encyclopedia of Oklahoma History and Culture, 2009. Accessed March 1, 2015.