Casgliad o unedau a ddiffiniwyd yn wreiddiol gan Ddeddf Pwysau a Mesurau Lloegr o 1824 yw'r system o unedau imperial. Cyflwynwyd yr unedau yn y Deyrnas Unedig a'i threfedigaethau, gan gynnwys gwledydd y Gymanwlad (er bod y rhan fwyaf o'r wledydd hyn yn fetrig yn swyddogol), ond nid yn yr Unol Daleithiau, a oedd eisoes yn annibynnol bryd hynny.
Ar ôl 1 Gorffennaf 1959, fe ddiffiniwyd llath yr Unol Daleithiau a’r llath Brydeinig yn unfath (0.9144m) fel y llath ryngwladol.
| 1 erw
|
= 1 ystaden × 1 gadwyn
|
= 1/640 o filltir sgwâr
|
= 43,560 o droedfeddi sgwâr
|
= ~0.4047 ha (hectarau)
|
= ~4047 m²
|
Yn 1824, mabwysiadodd Prydain y galwyn imperial, a fu'n seiliedig ar gyfaint 10 lb o ddŵr distylledig wedi'i bwyso mewn awyr â phwysau pres, a'r baromedr yn sefyll wrth 30 inHg (modfeddi o fercwri) â thymheredd o 62 °F. Newidiodd Deddf Pwysau a Mesurau o 1985 ddiffiniad galwyn i 4.54609L yn union.
| Uned
|
Gwerth cymharol i'r peint
|
Gwerth metrig
|
| Owns hylif (fl oz)
|
1/20
|
~28.41 ml
|
| Gil
|
1/4
|
~142.1 ml
|
| Peint (pt)
|
1
|
~568.2 ml
|
| Chwart
|
2
|
~1.136 L
|
| Galwyn (gal)
|
8
|
4.54609 L (yn union)
|
| Uned
|
Gwerth cymharol i'r pwys
|
Gwerth metrig
|
| Drachm
|
1/256
|
~1.771 g
|
| Owns (oz)
|
1/16
|
~28.35 g
|
| Pwys (lb)
|
1
|
453.59237 g (yn union)
|
| Stôn
|
14
|
~6.35 kg
|
| Chwarter
|
28
|
~12.7 kg
|
| Canpwys (cwt)
|
112
|
~50.8 kg
|
| Tunnell (t)
|
2240
|
~1016 kg
|
Sylwer bod y dunnell Brydeinig yn hafal i 2240 o bwysi ("y dunnell hir"), sy'n agos iawn i'r dunnell fetrig, er bod y dunnell a ddefnyddir yn gyffredinol yn yr Unol Daleithiau yn hafal i 2200 o bwysi ("y dunnell fer", sef 907.184 74 kg).
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia