Pentref bychan a threfdir yn Swydd Tipperary/Contae Thiobraid Árran yn Iwerddon yw An Ros Mór (Gwyddeleg) neu Rossmore (Saesneg)[1]. Ystyr An Ros Mór yw "y goedwig fawr". Fe'i lleolir ym mhlwyf sifil Clonoulty, barwniaeth Kilnamanagh Lower.[2] Fe'i lleolir yn adran etholiadol (ED) Gorllewin Clonoulty. Mae hefyd yn ffurfio hanner plwyf Clonoulty a An Ros Mór/Rossmore yn Archesgobaeth Babyddol Cashel ac Emly.

Rossmore, Sir Tipperary
Mathanheddiad dynol Edit this on Wikidata
Cylchfa amserUTC±00:00 Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirSouth Riding of Tipperary Edit this on Wikidata
GwladGweriniaeth Iwerddon Edit this on Wikidata
Uwch y môr130 ±1 metr Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau52.620105°N 8.001967°W Edit this on Wikidata
Map

Lleoliad daearyddol

golygu

Gweinyddir An Ros Mór gan Gyngor Sir Tipperary, ac mae o fewn ffiniau etholaeth Tipperary at ddibenion etholiadau cyffredinol Iwerddon.

Mae An Ros Mór bron yn union yr un pellter o'r tair tref agosaf. Mae Cashel 12 cilomedr i'r de-ddwyrain, mae Thurles 13 cilomedr i'r gogledd-ddwyrain, a Thref Tipperary 14 cilomedr i'r de-orllewin. Yr orsaf reilffordd agosaf yw gorsaf reilffordd Thurles, sydd â chysylltiadau aml ac uniongyrchol â thair dinas fwyaf Iwerddon: Dulyn/Baille átha Cliath, Corc/Corcaigh, a Limerick/Luimneach .

Gall An Ros Mór hefyd gyfeirio at ardal ychydig yn fwy sy'n ffurfio hanner clwb GAA Clonoulty-Rossmore. Mae'r defnydd o'r enw An Ros Mór yn yr achosion hyn yn cwmpasu nifer o drefi eraill gan gynnwys An Ros Mór ei hun, ynghyd â Glenough, Turraheen, Knockbawn, Toragh, Doorish, Westonslot, Gorteenamoe, An Drum, Drumwood, Tooreen, Coolanga, Clundarby, Brockagh, Park, a Stouke.

Cyfleusterau lleol

golygu

Mae'r pentref yn cynnwys ysgol genedlaethol, swyddfa bost, lôn pêl raced, safle awyru perllan dawel, eglwys Gatholig Rufeinig, a thafarn. Mae Ysgol Genedlaethol An Ros Mór yn ysgol gynradd sydd wedi cynnwys dwy ysgol arall yn agos ati dros y tri degawd diwethaf - Ysgol Genedlaethol Glenough, ac Ysgol Genedlaethol Turraheen. Mae mwyafrif y plant o ardal An Ros Mór yn teithio i Thurles neu Caiseal/Cashel ar gyfer addysg ail lefel. Mae gwasanaethau bws yn dod â disgyblion i ysgolion uwchradd yn y trefi hyn.[ dyfyniad sydd ei angen ]

Ardal amaethyddol yn bennaf yr An Ros Mór gydag amryw o ffermydd llaeth a da byw Llifai Afon An Moiltín/Multeen, sy'n isafon i Afon Suir drwy'r pentref, gan redeg heibio Neuadd Gymuned An Ros Mór, gan barhau i lifo o dan Pont An Ros Mór. Daw'r Afon An Moiltín i gyfarfod ag afon Suir yn nhref Cashel.

Y gamp tîm mwyaf poblogaidd yn yr ardal yw hyrddio, gyda hyrddwyr o An Ros Mór wedi cynrychioli tîm hurling GAA Tipperary ar bob lefel oedran.

Enwau Saesneg a Gwyddeleg lleoedd ac afonydd a nodwyd yn yr erthygl hwn:

Brockagh - An Bhrocach

Cashel - Caiseal

Clunedarby - (dim ar gael)

Clonoulty - Cluain Abhla

Coolanga - Cúil Eanga Íochtarach/Uachtarach

Corc - Corcaigh

Doorish - Dúrois

Drum - An Drom

Drumwood - Coill an Droma

Dulyn - Baile átha Cliath

Emly - Imleach

Glenough - Gleann Achaidh Íochtarach/Uachtarach

Gorteenamoe - (dim ar gael)

Iwerddon - Éire

Kilnamanagh Lower - Coill na Manach Íochtarach

Knockbawn - An Cnoc Bán

Limerick - Luimneach

Multeen - An Moiltín

Park - (dim ar gael)

Rossmore - An Ros Mór

Stouke - An Stuaic

Suir - An tSiúir

Thurles - Durlas

Tipperary - Thiobraid Árann

Tooreen - An Tuairín

Toragh - Tuaraigh

Turraheen - Toirthín

Westonslot - Lota Uastúin[1]

Cyfeiriadau

golygu
  1. 1.0 1.1 "An Ros Mór/Rossmore". Placenames Database of Ireland (logainm.ie). Cyrchwyd 1 Ionawr 2022.
  2. Map of the Civil Parish