Defnyddiwr:AlwynapHuw/chwaraewyr rygbi: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dim crynodeb golygu |
|||
Llinell 106:
* {{Cite book|last=Smith|first=David|last2=Williams, Gareth|title=Fields of Praise: The Official History of The Welsh Rugby Union|year=1980|publisher=University of Wales Press|location=Cardiff|isbn=0-7083-0766-3}}, 1911 census
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Hayward, George}}
{{Rheoli awdurdod}}
<nowiki>
[[Categori:Chwaraewyr rygbi'r undeb Cymreig]]
[[Categori:Marwolaethau]]
[[Categori:Genedigaethau]]
</nowiki>
==John Alf Brown==
{{Person|fetchwikidata=ALL|onlysourced=no|suppressfields=dinasyddiaeth|nationality={{banergwlad|Cymru}}|dateformat=dmy}}
Roedd '''John "Jack" Alf Brown''', a oedd yn cael ei adnabod hefyd fel '''John Alf''' a '''"Big John"''', <ref name="Davies242">Davies (1975), pg 242.</ref> (Hydref [[1881]] - [[3 Awst]] [[1936]]) <ref>[http://www.scrum.com/wales/rugby/player/1866.html John Alf Brown player profile] Scrum.com</ref> yn flaenwr [[rygbi'r undeb]] rhyngwladol [[Cymru|Cymreig]] a chwaraeodd rygbi clwb i Gaerdydd a rygbi Sirol i Forgannwg. Cafodd Brown ei gapio saith gwaith dros Gymru ac er iddo fethu ag wynebu'r tîm teithiol cyntaf o [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol De Affrica|Dde Affrica]] ym 1906 gyda Chymru, fe wynebodd y twristiaid gyda Chaerdydd a Morgannwg.
Roedd gan bod Brown enw am fod yn flaenwr caled a chorfforol dros ben, <ref name="Billot29">Billot (1974), pg 29.</ref> a adlewyrchwyd yn ei alwedigaeth â llaw fel trimmer glo yn [[Dociau Caerdydd|Nociau Caerdydd]]. Bu farw ym 1936 o [[Clefydau galwedigaethol yr ysgyfaint|Niwmoconiosis]].<ref>{{Cite book|last=Jenkins|first=John M.|title=Who's Who of Welsh International Rugby Players|year=1991|publisher=Bridge Books|location=Wrexham|page=27|isbn=1-872424-10-4|display-authors=etal}}</ref>
== Gyrfa rygbi ==
=== Gyrfa clwb ===
Daeth Brown i'r amlwg gyntaf fel chwaraewr rygbi i dîm Clwb Rygbi St Pedr yng [[Caerdydd|Nghaerdydd]]. Penodwyd Brown yn is-gapten St Pedr, ond ym 1901 symudodd i dîm dosbarth cyntaf Caerdydd. <ref>[http://www.stpetersrfc.co.uk/History.shtm St. Peters History] {{Webarchive}} stpetersrfc.co.uk</ref> Chwaraeodd Brown gyntaf i i dim cyntaf Caerdydd yn ystod tymor 1901/02, dan gapteiniaeth [[Bert Winfield]]. <ref name="Davies49">Davies (1975), pg 49.</ref> Ddiwedd 1905, roedd Brown yn rhan o dîm Caerdydd a wynebodd y Crysau Duon, ei ornest gyntaf yn erbyn gwrthwynebwyr ryngwladol. <ref>{{Cite book|last=Billot|first=John|title=All Blacks in Wales|year=1972|publisher=Ron Jones Publications|location=Ferndale|page=41}}</ref> Mewn gêm agos iawn, collodd Caerdydd 10-8. Y tymor olynol bu [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol De Affrica|De Affrica]] ar daith o amgylch Prydain, a Brown yn eu hwynebu ddwywaith, yn gyntaf ar lefel sirol ac yna ar lefel clwb. Fe wynebodd De Affrica gyntaf pan gafodd ei ddewis i gynrychioli tîm Sir Forgannwg. Roedd Brown yn ddewis annisgwyl ac ymunodd â'r tîm gyda'i gyd chwaraewyr o dîm Caerdydd George Northmore, Bert Winfield, [[Rhys Gabe]] a [[Billy O'Neill]] . Mewn gêm gyflym iawn, enillodd De Affrica 6-3, ac yna aethant ymlaen i guro Cymru mewn buddugoliaeth syfrdanol fis yn ddiweddarach. Ar 1 Ionawr 1907 cyfarfu De Affrica â Chaerdydd yng ngêm olaf y daith, ar ôl colli un gêm yn unig, yn erbyn yr Alban, mewn ymgyrch 28 gêm. Roedd y gêm yn un o uchafbwyntiau'r daith, gyda llawer o chwaraewyr Caerdydd wedi cael eu bychanu gan buddugoliaeth Dde Affrica dros Gymru, ac yn chwarae er balchder. Gweithiodd Brown, Casey ac O'Neill ar y blaen yn ddiflino i Gaerdydd, yn erbyn tîm o Dde Affrica oedd wedi colli cydlyniad. <ref name="Davies65">Davies (1975), pg 65.</ref> Trwy berfformiad Brown ar y gêm hon y cafodd ei gap Cymreig cyntaf <ref name="Davies61">Davies (1975), pg 61.</ref> Y sgôr oedd 17-0 i Gaerdydd, unig golled De Affrica i dîm clwb trwy gydol y daith.
Yn ystod tymor 1907/08, cafodd Rhys Gabe gapteiniaeth Caerdydd, a phenododd Brown yn is-gapten iddo. <ref name="Davies62">Davies (1975), pg 62.</ref> Erbyn i Brown adael Caerdydd ym 1910, roedd wedi chwarae gyda’r clwb am ddeg tymor, wedi ymddangos mewn 221 gêm a sgorio 12 [[cais]]<ref name="Davies400">Davies (1975), pg 400.</ref>
=== Gyrfa ryngwladol ===
Ar 12 Ionawr 1907, dewiswyd Brown ar gyfer tîm cenedlaethol Cymru am y tro cyntaf. Daethpwyd ag ef i mewn i’r garfan ar gyfer gêm agoriadol [[Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1907|Pencampwriaeth y Pedair Gwlad 1907]], a chwaraewyd gartref yn erbyn Lloegr. Roedd Brown yn un o bedwar cap newydd yng mgharfan Cymru, ac yn un o ddau ymddangosiad cyntaf yn y pac; y llall oedd [[James Watts|James Watts o]] [[Clwb Rygbi Llanelli|Lanelli]] . Ar ôl y perfformiad siomedig yn erbyn De Affrica, fe wnaeth Cymru ailddarganfod eu ffordd gan guro Lloegr gydag argyhoeddiad 22-0. Gorffennodd Brown nid yn unig ei gêm ryngwladol gyntaf gyda buddugoliaeth, ond fe sgoriodd hefyd ei bwyntiau rhyngwladol cyntaf a’r unig bwyntiau rhyngwladol yn ystod y gêm gyda chais. Ar ôl y gêm agoriadol, cadwodd Brown ei le yn y tîm cenedlaethol am weddill y twrnamaint, a welodd Cymru yn gorffen yn ail y tu ôl i'r Alban.
Ym [[Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1908|Mhencampwriaeth 1908]] bu Ffrainc yn chwarae yn erbyn Cymru a Lloegr, fel parotad at ddod yn rhan o'r gystadleuaeth ym 1910. Chwaraeodd Brown mewn tair o’r gemau, gan gynnwys y gêm ryngwladol gyntaf un rhwng Cymru a Ffrainc, ond dewisiwyd [[Tom Evans]] yn ei le ar gyfer gêm Iwerddon. Enillodd Cymru bob un o’r pedair gêm y tymor hwnnw, gan wneud Brown nid yn chwaraewr a enillodd [[y Goron Driphlyg]], ac hefyd yn aelod o dîm cyntaf i ennill y [[Y Gamp Lawn (rygbi)|Gamp Lawn]].
Chwaraeodd Brown mewn un gêm ryngwladol olaf i Gymru, gem agoriadol [[Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1909|Pencampwriaeth y Pedair Gwlad 1909]] yn erbyn Lloegr. Daeth ei yrfa rhyngwladol i ben fel y dechreuodd gyda buddugoliaeth dros y Saeson, ac er na chymerodd unrhyw ran bellach yn y gystadleuaeth, roedd yn rhan o garfan arall a enillodd y Gamp Lawn pan gurodd Cymru'r pedair gwlad arall i ennill y Bencampwriaeth.
=== Gemau rhyngwladol ===
'''Cymru<ref name="Smith464">Smith (1980), pg 464.</ref>'''
* {{ru|ENG}} 1907, 1908, 1909
* {{ru|FRA}} 1908
* [[:en:Ireland_national_rugby_union_team|Ireland]] 1907
* {{ru|SCO}} 1907, 1908
== Cyfeiriadau ==
| |||