Edward John Sartoris: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda 'Roedd '''Edward John Sartoris''' (tua 1814 - 23 Tachwedd, 1888) yn dirfeddiannwr Prydeinig a gwleidydd Rhyddfrydol o...' |
B clean up |
||
Llinell 7:
Roedd [[Sir Gaerfyrddin (etholaeth seneddol)|Sir Gaerfyrddin]] yn cael ei gynrychioli yn [[Tŷ'r Cyffredin (Y Deyrnas Unedig)|Nhŷ'r Cyffredin]] gan ddau aelod seneddol wedi Deddf Diwygio Mawr 1832. Am nifer o flynyddoedd cyn 1868 tueddai etholiadau bod yn ddiwrthwynebiad, gyda'r ddau AS yn [[Y Blaid Geidwadol (DU)|Geidwadwyr]] ac yn aelodau wedi eu dewis, yn ymarferol, gan deulu pwerus Campbell, [[Ieirll Cawdor]].<ref name="Matthews">{{cite journal|last=Matthews|first=Ioan|date=June 1999|title=Disturbing the Peace of the County|journal=Welsh History Review |volume=19 |issue=3 |pages=453–486 |url=http://cylchgronaucymru.llgc.org.uk/browse/viewobject/llgc-id:1083764/article/000016791|accessdate=3 April 2011}}</ref>
Wedi'r Ail Ddeddf Diwygio, a basiwyd ym 1867 cynyddodd yr etholfraint yn sylweddol, gan ganiatáu i nifer fawr o ddynion o'r dosbarth gweithiol i bleidleisio am y tro cyntaf. Bu hynny, ynghyd ag anghytundebau ymysg aelodau Blaid Geidwadol yr etholaeth parthed ddewis ymgeiswyr priodol ar gyfer y drefn newydd, yn rhoi hyder i [[Plaid Ryddfrydol (DU)|Ryddfrydwyr]] [[Sir Gaerfyrddin|Sir Gar]] i benderfynu ymladd [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1868|etholiad cyffredinol 1868]].
Yn hytrach na dewis aelod o'r bonedd lleol cynhenid, dewisodd y Rhyddfrydwyr Sartoris fel eu hymgeisydd; dyn gweddol newydd i'r ardal ''un o'r tu fas'', nad oedd yn ddarostyngedig i hen fuddiannau'r tirfeddianwyr traddodiadol. Roedd ei fuddiannau busnes yn [[Llanelli]], ardal ddiwydiannol, oedd yn tyfu'n gyflym, a rhan o'r sir lle byddai'r etholfraint newydd ar ei gryfaf, yn fanteisiol iddo hefyd. Gyda pheiriant etholaethol effeithlon, a drefnwyd i raddau helaeth gan weinidogion [[Anghydffurfiaeth|anghydffurfiol]] yr ardal, sicrhaodd Sartoris buddugoliaeth ysblennydd, gyda'i 3,280 o bleidleisiau yn hawdd ennill sedd gyntaf yr etholaeth.
Dysgodd y Blaid Geidwadol a Chawdor gwers o gael eu trechu. Yn yr etholiad nesaf ym 1874 rhoddwyd mab ac etifedd Iarll Cawdor, yr [[Frederick Campbell, 3ydd Iarll Cawdor|Is-iarll Emlyn]], yn ymgeisydd yn hytrach na [[Ci arffed|chi arffed]] i'r teulu; a ddefnyddiwyd ''Y Sgriw'' (bygwth tenantiaid gyda'u torri allan a gweithwyr i gleientiaid Cawdor o golli eu gwaith); adenillwyd y sedd oddi wrth y Rhyddfrydwyr.
Llinell 19:
== Marwolaeth ==
Bu farw yn Hampshire ym mis Tachwedd 1888 yn 74 mlwydd oed
== Cyfeiriadau ==
Llinell 33:
{{diwedd-bocs}}
{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Sartoris, Edward John }}
[[Categori:Gwleidyddion Cymreig y 19eg ganrif]]
[[Categori:Marwolaethau 1888]]
| |||