Arthur Rowlands
Heddwas o Gymru oedd Arthur Rees Rowlands (14 Mai 1922 – 2 Rhagfyr 2012)[1] a ddaeth yn enwog fel "y Plismon Dall" wedi iddo golli ei olwg pan gafodd ei saethu gan leidr ar bont ym Machynlleth ym 1961.[2]. Fe'i ganwyd yn y Bala yn fab i ffermwr.
| Arthur Rowlands | |
|---|---|
| Ganwyd | 14 Mai 1922  |
| Bu farw | 2 Rhagfyr 2012 |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | heddwas |
Ar 2 Awst 1961 roedd Arthur Rowlands ar batrôl yn ardal Pont ar Ddyfi am 3 o'r gloch y bore ar ei ffordd adre o Fachynlleth i Gorris. Daeth o hyd i Robert Boynton, a dywedodd Boynton iddo, "you shouldn’t have come, I'm gonna kill you" cyn saethu gwn siot .410 at Arthur.[3] Daeth plismyn o Scotland Yard i drefnu helfa am Boynton, a daethant o hyd iddo yn pluo cyw iâr ger afon.[2] Bu farw Boynton yn Ysbyty Broadmoor ym 1994 tra'n bwrw dedfryd o garchar am 32 mlynedd.[3]
Wedi iddo wella o'i anafiadau, dychwelodd Arthur Rowlands i weithio ar switsfwrdd Heddlu Gogledd Cymru yng Nghaernarfon,[4] a chafodd hefyd yrfa fel darlledwr gan gyfrannu at raglen Canllaw BBC Radio Cymru.[5] Derbyniodd Fedal George am ddewrder,[6] a chafodd ei urddo'n aelod o Orsedd y Beirdd ym 1980.[4] Bu farw yn ei gartref yng Nghaernarfon yn 2012 yn 90 oed.[5]
Cyfeiriadau
golygu- ↑ (Saesneg) Stephens, Meic (28 Ionawr 2013). Arthur Rowlands: Policeman who was awarded the George Medal. The Independent. Adalwyd ar 30 Ionawr 2013.
- ↑ 2.0 2.1 Un noson yng ngolau'r lleuad. BBC. Adalwyd ar 14 Ionawr 2013.
- ↑ 3.0 3.1 (Saesneg) Police Federation pays tribute to PC Arthur Rowlands. Ffederasiwn Heddlu Cymru a Lloegr (3 Rhagfyr 2012). Adalwyd ar 14 Ionawr 2013.
- ↑ 4.0 4.1 Cyn-blismon a gafodd ei ddallu yn marw yn 90 oed. Golwg360 (3 Rhagfyr 2012). Adalwyd ar 14 Ionawr 2013.
- ↑ 5.0 5.1 Teyrnged i'r 'plismon dewr'. BBC (2 Rhagfyr 2012). Adalwyd ar 14 Ionawr 2013.
- ↑ (Saesneg) Awarded the George Medal. The London Gazette (2 Chwefror 1962). Adalwyd ar 31 Ionawr 2013.
Llyfryddiaeth
golygu- Baines, Enid Wyn. Mae'r Dall yn Gweld: Stori Bywyd Arthur Rowlands (Tŷ ar y Graig, 1983). ISBN 0946502145