Baner Hawai'i
Mae Baner Hawai'i yn faner genedlaethol teyrnas bu'n annibynnol hyd yr 1890au a sydd nawr yn un o daleithiau Unol Daleithiau America. Yr enw ar y faner yn Hawaieg yw Ka Hae Hawai'i.[1] Fe'i mabwysiadwyd yn 1816 ac mae'n un o'r baneri hynaf yn y byd sydd heb ei newid[angen ffynhonnell], gan ei bod hefyd yn symbol swyddogol o'r ynysoedd yng nghyfnod Teyrnas Hawai'i (tan 1893), yn ystod y llywodraeth anghyfreithiol dros dro (1893-1894), yn ogystal â'r gweriniaeth a ffurfiwyd wedi coup d'état (1894–1898) ac fel tiriogaeth yr Unol Daleithiau (1898–1959). Hi hefyd yw'r unig un o faneri'r Unol Daleithiau sy'n cynnwys Jac yr Undeb fel rhan ohoni.
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | baner endid gweinyddol o fewn un wlad  |
|---|---|
| Lliw/iau | gwyn, coch, glas |
| Dechrau/Sefydlu | 29 Rhagfyr 1845, 6 Mehefin 2005 |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Ers 1990, mae 31 Gorffennaf wedi cael ei ddathlu fel Diwrnod y Faner (Ka Hae Hawaii) yn Hawai'i.
Disgrifiad
golygu
Mae'r faner yn cynnwys wyth streipen lorweddol bob yn ail o'r brig yn y lliwiau gwyn, coch a glas. Maent yn symbol o wyth prif ynys yr archipelago: Hawaii, Oahu, Kaua'i, Kahoolawe, Lana'i, Maui, Moloka'i a Niʻihau. Jac yr Undeb sydd yn y canton.
Hanes
golyguMae yna sawl damcaniaeth am darddiad y faner. Mae'r rhan fwyaf o haneswyr yn priodoli'r cynllun i un o swyddogion y llynges Brydeinig a'i modelodd ar ôl baner y Deyrnas Unedig. Fodd bynnag, yn ôl hanesyn poblogaidd, mae'n hybrid o faneri'r Unol Daleithiau a Phrydain Fawr, a ddefnyddiwyd gan y Brenin Kamehameha I i ennill ffafr yr archbwerau imperialaidd (Prydain, Ffrainc, Rwsia a'r UDA) oedd yn cystadlu â'i gilydd ar y pryd,[2] er dywedir hefyd fod y faner yn coffáu perthynas hanesyddol y Llynges Frenhinol Brydeinig â Theyrnas Hawaii, ac yn arbennig agwedd gadarnhaol ei rheolwr cyntaf, y Brenin Kamehameha I, tuag at Prydain.[3][4]
| Dyddiad | Baner | Delwedd |
|---|---|---|
| 1793–1794 | Red Ensign | .svg)
|
| 1794–1816 | Jac yr Undeb (tybiedig hyd 1801) | .svg)
|
| 1816–1843 | Fersiwn cynnar o'r faner gyfredol | .svg){kind=small}
|
| Juli 1843–Februar 1893 | Baner gyfredol wedi i'r Deyrnas Unedig ymadael |
|
| Februar 1893–April 1893 | Baner Unol Daleithiau America | .svg){kind=small}
|
| 1894–1898 | 'Gweriniaeth' Hawai'i |
|
| 1898–1959 | Tiriogaeth UDA Hawai'i | |
| 1959–heddiw | Baner swyddogol y Dalaith a'r Genedl |
Baneri hanesyddol
golygu-
Baner Hawai'i
(1816-1845) -
Baner Llywodraethwr Hawai'i
(cyn 1959)
Baneri cenedlaetholgar
golygu
Baner Maoli Kānaka
golyguMae rhai yn honni mai'r cynllun Kānaka Maoli ('gwir bobl' yn yr iaith Hawaieg) yw baner wreiddiol Teyrnas Hawai'i, er nad yw'r honiad hwn wedi'i wirio a'i ddadlau'n eang.[5][6] Fe'i cyflwynwyd i'r cyhoedd gan Gene Simeona yn 2001.[7] Mae ganddo naw streipen bob yn ail o wyrdd, coch, a melyn wedi'u difwyno â tharian werdd gyda puela (hwyl o rhisgl kapa fyddai'n hedfan ar ben canŵ dwbl y pennaeth) wedi'i groesi gan ddau rwyf.
Mae Gene Simeona yn honni iddo ddatguddio baner Kānaka Maoli ym 1999. Dywedodd Simeona iddo ddod ar draws disgynnydd i'r Arglwydd George Paulet a ddywedodd wrtho am faner gynharach. Honnodd Simeona iddo ddod o hyd i dystiolaeth o faner Kanaka Maoli yn archifau'r wladwriaeth, er nad yw unrhyw ffynonellau y gallai fod wedi'u defnyddio wedi'u nodi.[8] Mae ymdrechion dilynol i ddilysu honiad Simeona wedi bod yn aflwyddiannus.[8] Mae beirniaid yr honiad wedi tynnu sylw at dystiolaeth bod y faner Hawäi a dderbynnir yn eang yn bodoli cyn baner Kanaka Maoli.[9]
Baner Louis Agard
golyguBaner gyda naw streipen bob yn ail yn ddu, melyn, a choch, gyda maes melyn yn y canton wedi'i ddifwyno gyda kahili wedi'i groesi gan ddau rwyf. Cynlluniwyd y faner gan Louis Agard ym 1993, wyth mlynedd cyn i faner Kanaka Maoli ymddangos ar gofnod cyhoeddus.
Cynigiodd Louis "Buzzy" Agard gynllun baner Hawäi ym 1993 a oedd yn cynnwys naw streipen bob yn ail a'r un tâl ag ar faner Kanaka Maoli,[10] gan arwain llawer i gredu mai dyma lle y tynnodd Simeona ei ysbrydoliaeth.[9]
Er gwaethaf y diffyg gwirio am ei ddefnydd hanesyddol, mae'r dyluniad yn boblogaidd ymhlith y rhai y mae'n well ganddynt symbol sydd ddim yn cynnwys baner Prydain.[5]
Dolenni allanol
golygu
- The Hawaii State Flag gwybodaeth swyddogol
- Constitutional Provisions for the Display of Ka Hae Hawaii
- Hawaii yn Flags of the World
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "flag". Hawaiian Dictionaries. D2206.
- ↑ "Flag of Hawaii | United States state flag". Britannica (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-05-26.
- ↑ Marshall, Tim (2017). A Flag Worth Dying For: The Power and Politics of National Symbols. Simon and Schuster. tt. 52–53. ISBN 9781501168338.
- ↑ Bloss, Janet Adele (1983). State Flags. Willowisp Press. t. 66. ISBN 9780874061833.
- ↑ 5.0 5.1 "What's the Story Behind Hawaii's Flag?". Hawaii Magazine (yn Saesneg). 2008-10-21. Cyrchwyd 2022-09-21.
- ↑ Pulse, Big Island (2019-08-20). "Kanaka Maoli Flag – Hawaii's Original Flag or Clever Marketing?". Big Island Pulse (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-09-21.
- ↑ "What's the Story Behind Hawaii's Flag?". Hawaii Magazine (yn Saesneg). 2008-10-21. Cyrchwyd 2023-06-15.
- ↑ 8.0 8.1 Anwar, Yasmin (2001-02-12). "'Original' flag raises debate". Honolulu Advertiser. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2007-06-04. Cyrchwyd 2022-09-22.
- ↑ 9.0 9.1 Kingdom, Hawaiian (2014-12-13). "Origin of the Hawaiian Kingdom Flag". Hawaiian Kingdom Blog (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-09-22.
- ↑ Agard, Louis "Buzz" (1993). He Alo a He Alo – Hawaiian Voices on Sovereignty. Honolulu: American Friends Service Committee. tt. 108–110. ISBN 9780910082259.
