Bernard Fox

Actor o Gymru oedd Bernard Lawson (11 Mai 1927 – 14 Rhagfyr 2016), oedd yn fwy adnabyddus fel Bernard Fox. Mae'n cael ei gofio orau am ei rôl fel Dr. Bombay yn y gyfres comedi ffantasi Bewitched (1964-1972), Cyrnol Crittendon yn y gyfres gomedi Hogan's Heroes (1965-1971), Archibald Gracie IV yn y ffilm epig am drychineb Titanic (1997), ac Capten Winston Havlock yn y ffilm ffantasi arswyd The Mummy (1999).

Bernard Fox
Ganwyd	Bernard Lawson  11 Mai 1927  Port Talbot
Bu farw	14 Rhagfyr 2016  Van Nuys
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	actor, actor ffilm, actor teledu

Bywyd cynnar

Roedd Fox yn dod o deulu gyda phedwar cenhedlaeth o berfformwyr o'i flaen Fe'i ganwyd yn Port Talbot, sir Forgannwg, yn fab i Queenie (née Barrett) a Gerald Lawson, y ddau yn actorion llwyfan. Roedd ganddo chwaer hŷn, Mavis, a'i ewythr oedd yr actor Wilfrid Lawson.

Gyrfa

Ffilm

Cychwynnodd Fox ei yrfa ffilm yn 18 mis oed, ac erbyn oedd yn 14 roedd yn rheolwr cynorthwyol mewn theatr. Ar ôl gwasanaethau gyda'r Llynges Frenhinol yn ystod yr ail Ryfel Byd fe ail-ddechreuodd ei yrfa ac yn fuan roedd ganddo 30 o gredydau ffilm o 1956 i 2004 yn cynnwys dwy ffilm ynghylch suddo'r RMS Titanic, wedi eu gwahanu gan 39 mlynedd. Ymddangosodd Fox yn Titanic (1997) (fel Cyrnol Archibald Gracie IV) ac yn y fersiwn cynharach o'r drasiedi A Night To Remember (1958) (heb gydnabyddiaeth fel Frederick Fleet). Yn yr ail, traddododd y llinell "Iceberg dead ahead, sir!" wrth chwarae y rhan o forwr yn nyth brân y llong. Roedd ei rannau arall ar y sgrin yn amrywio o rannau cefnogol mewn comedïau amrwd (Yellowbeard, Herbie Goes to Monte Carlo, ac yn The Private Eyes, yn chwarae bwtler llofruddiog yn yr olaf) i gyflenwi llais y Chairmouse yn y ffilm nodwedd animeiddiedig Disney The Rescuers a The Rescuers Down Under. Chwaraeodd ran Winston Havelock, peilot Llu Awyr wedi ymddeol, yn y ffilm antur The Mummy (1999). Yn 2004, gwnaeth Fox ei ymddangosiad olaf cyn ymddeol yn Surge of Power: The Stuff of Heroes.

Teledu

Ar deledu, portreadodd Fox y meddyg hudol (neu "witch doctor") Dr. Bombay ar Bewitched a'r di-glem "Cyrnol" Crittendon (mewn gwirionedd Grŵp Capten RAF, er yn cael ei gyfeirio ato fel Cyrnol) ar Hogan's Heroes. Fodd bynnag, ei ymddangosiad cyntaf ar Bewitched oedd fel drylliwr gwrachod proffesiynol. Chwaraeodd ran Dr Bombay eto ar y gyfres ddilynol Tabitha (1977), ac eto ym 1999, ar yr opera sebon Passions, a'i ffug-chwarae fel meddyg ysbryd ("doctor dymuniad") mewn pennod o Pee-wee's Playhouse yn 1999. Ymddangosodd mewn dwy bennod o gyfres ddirgelwch Columbo, "Dagger of the Mind" a "Troubled Waters". Fox oedd yr aelod olaf ond un o gast oedolion Bewitched, gan adael Nancy Kovack fel yr unig un sy'n weddill. Ymddangosodd Fox hefyd fel y valet Seisnig Malcolm Meriweather ar The Andy Griffith Show, ac yn Rider Knight fel Commander Smiths ym mhennod 8 yr 2il gyfres.

Ymddangosodd fox fel Uwchgapten Prydeinig yn "The Phantom Major," pennod 3 o F Troop, ac yn "Tea and Empathy", pennod 17 o 6ed cyfres M*A*S*H. Yn 1964, ymddangosodd Fox ym mhennod 117 o The Dick Van Dyke Show, yn dwyn y teitl "Girls Will Be Boys." Roedd Fox yn chwarae tad merch fach sydd o hyd yn dyrnu Richie Petrie. Mae hefyd yn ymddangos ym mhennod 95, "Teacher's Petrie," lle chwaraeodd athro ysgol nos ar ysgrifennu creadigol, ac yn "Never Bathe on Saturday" fel ditectif. Yn 1965 gwnaeth Fox ymddangosiad gwadd ar Perry Mason fel y llofrudd Peter Stange yn "The Case of the Laughing Lady."

Ymddangosodd Fox hefyd ym mhennod "The Thor Affair" o McHale Navy, The Man from U. N. C. L. E. ". Roedd yn chwarae'r perchennog arfau Brutus Thor, oedd yn bwriadu llofruddio ffigwr "Gandhi-aidd" oedd yn ceisio dod â heddwch i'r byd (1966). A phennod dwy ran "The Bridge of Lion's Affair" ym 1966, fel yr asiant THRUSH Jordin, lle'r oedd yn ymateb yn arferol i bob aseiniad gyda'r geiriau "byddaf yn edrych i mewn iddo"; ac yn y bennod "One White Rose for Death"  o Murder, She Wrote yn 1986. Roedd yn cyd-serennu gydag Michael Evans fel Dr Watson yn "Sherlock & Me" yn y 1980au cynnar.

Bywyd personol

Priododd Fox ei wraig, Jacqueline, yn 1961. Cawsant un plentyn, merch a enwir Amanda, sydd â mab o'r enw David-Mitchel a merch o'r enw Samantha.

Marwolaeth

Ar y bore o 14 Rhagfyr 2016, bu farw Fox o fethiant y galon yn Ysbyty Valley Presbyterian yn Van Nuys, California. Roedd yn 89 mlwydd oed.

Ffilmyddiaeth

Ffilm

• Soho Incident (aka Spin a Dark Web) (1956) – McLeod (heb gydnabyddiaeth)
• Home and Away (1956) – Johnnie Knowles
• The Counterfeit Plan (1956) – Detective Sergeant
• Blue Murder at St. Trinian's (1957) – Ffotograffydd (heb gydnabyddiaeth)
• The Safecracker (1958) – Shafter
• A Night to Remember (1958) – Lookout Frederick Fleet (heb gydnabyddiaeth)
• The Two-Headed Spy (1958) – Lieutenant
• Captured (1959)
• The Longest Day (1962) – Pvt. Hutchinson (heb gydnabyddiaeth)
• The List of Adrian Messenger (1963) – Lynch (heb gydnabyddiaeth)
• Honeymoon Hotel (1964) - Clerc stafell
• Quick, Before It Melts (1964) – Leslie Folliott
• Strange Bedfellows (1965) – Policeman
• Munster, Go Home! (1966) – Squire Lester Moresby
• Hold On! (1966) – Dudley Hawks
• One of Our Spies Is Missing (1966) – Jordin
• Star! (1968) – Cynorthwydd i Lord Chamberlain (heb gydnabyddiaeth)
• The Bamboo Saucer (1968) – Ephram
• Big Jake (1971) – Scottish Shepherd (heb gydnabyddiaeth)
• The Million Dollar Duck (1971) – Gwerthwr ceir (heb gydnabyddiaeth)
• The Hound of the Baskervilles (1972) – Dr. Watson
• Arnold (1973) – Constable Hooke
• The Rescuers (1977) – The Chairman (llais)
• Herbie Goes to Monte Carlo (1977) – Max
• Alien Zone (1978) – Inspector McDowal
• The Private Eyes (1980) – Justin
• Gauguin the Savage (1980) – Captain Chablat
• Yellowbeard (1983) – Tarbuck
• 18 Again! (1988) – Horton
• The Rescuers Down Under (1990) – Chairman / Doctor (llais)
• Titanic (1997) – Col. Archibald Gracie
• The Mummy (1999) – Captain Winston Havlock
• Surge of Power: The Stuff of Heroes (2004) – Ei hun (rhan ffilm olaf)

Teledu

• The Danny Thomas Show (1962–1963, "Danny's English Friend", a Danny's "Girl Shy" yn y gyfres "Make Room For Daddy".) – Alfie Wingate
• The Andy Griffith Show (1963–1965) – Malcolm Merriweather
• McHale's Navy (1964) – Sub-Lieutenant Clivedon
• The Dick Van Dyke Show (1964–1965) – The Detective / Ogden Darwell / Mr. Caldwell
• Twelve O'Clock High (1964–1966) – Sgt. Major Higgins / Major Dutton / Colonel Charles
• Perry Mason (1965) – Peter Stange
• F-Troop (1965) – Major Bentley Ross
• Hogan's Heroes (1965–1970, yn y bennod dwy ran "Lady Chitterly's Lover") – Colonel Crittendon / Sir Charles Chitterly
• I Dream of Jeannie (1966 , cyfres 1, pennod 18 "Is There an Extra Jeannie in the House?") – Arnie
• The Man from U.N.C.L.E. (1966) – Jordin / Brutus Thor
• Bewitched (1966–1972) – Dr. Bombay / Osgood Rightmire
• The Wide Open Door (1967) – Jack
• The Monkees (1968, cyfres 2, pennod 55 "Monkees Mind Their Manor") – Sir Twiggly Toppen Middlebottom
• Here Come the Brides (1969) – Father Ned
• Columbo: Dagger of the Mind (1972) – Det. Chief Supt. William Durk
• The Son-in-Law
• Intertect (1973) – Barrett
• Columbo: Troubled Waters (1975) – Purser Watkins
• Soap (1977–1981) – Randolph Gatling, brother of Mary and Jessica (1 pennod)
• Tabitha (1977–1978) – Dr. Bombay (2 bennod)
• M*A*S*H (1978) – Major Ross
• What's Happening!! (1978) – Britisher
• The Dukes of Hazzard]' (1980) Higgins the Butler "Southern Comfurts" cyfres 2 pennod 23
• Sherlock & Me (1981)
• Pee-wee's Playhouse (1989, "Sick? Did Somebody Say Sick?") – Dr. Jinga-Janga
• Dharma and Greg (2001, "Without Reservations") – Henry Cooper

Dolenni allanol

• Bernard Fox ar yr Internet Movie Database

• Bernard Fox yng Nghronfa Ddata Ffilmiau TCM
• Bernard Fox yn AllMovie