Bro-Wened

Bro-Wened
Math	pays de Bretagne
Prifddinas	Gwened
Poblogaeth	657,110
Sefydlwyd	865 ;
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Breizh-Izel
Gwlad	Ffrainc
Arwynebedd	5,649 km²
Cyfesurynnau	47.655°N 2.7617°W
	[golygwch ar Wicidata]

Bro-Wened neu Bro-Gwened yw'r enw Llydaweg am rân o Lydaw o gwmpas tref Gwened (mae'r enw'n debyg i Wynedd yn Gymraeg) Mae hefyd yn enw am hen deyrnas ac esgobaeth yn Llydaw, ac un o naw talaith hanesyddol Llydaw (Ffrangeg: Vannetais).

Esgobaeth

Hen deyrnas ac un o esgobaethau traddodiadol Llydaw oedd Broe-Wened. Tywysog Warog a fu brenin cyntaf, a Bro-Ereg yw enw arall Bro-Wened. Ers y 9fed canrif, ar ôl i Nominoe cyfuno gwledydd bach Llydaw, dim ond esgobaeth oedd, a ddaeth i ben yn 1790 pan grewyd rhanbarthau newydd Ffrainc, sef départements yn dilyn y Chwyldro Ffrengig. Tref Gwened oedd prifddinas yr esgobaeth. Mae'r rhan fwyaf yr hen fro yn rhan o département Morbihan (enw ffranceg oddi wrth y llydaweg Mor-Bihan, sef Mor Bychan) erbyn hyn.

Bro

Heddiw, Bro-Wened yw'r fro lle siaradir tafodiaith arbennig o'r Llydaweg. Dywedir "gwenedeg" neu "yezh Gwened", iaith Gwened.

Prif Drefi Bro-Wened

An Oriant (57,961 trigolion)
Gwened - (prif dref hanesyddol, 53,032)
Lannarstêr - (21,874)
Henbont - (15,765)
Pondi - (13,915)
An Alre - (12,946)

Baneri Bro

Ceir Baneri bro Llydaw eu chwifio yn aml mewn digwyddiadau cyhoeddus ac ar adeiladau cyhoeddus yn nhrefi a phentrefi'r fro.

Baner Bro-Gerne
Baner Bro-Leon
Baner Bro Dreger^[1]
Baner Bro-Wened
Baner Bro-Zol (Pays de Dol)
Baner Bro Sant-Maloù
Baner Bro-Roazhon
Baner Bro-Naoned
Baner Bro-Sant-Brieg

Cymunedau Bro-Gwened

Gweler hefyd

Cyfeiriadau

↑ Mae'r faner yn cynrychioli draig goch wedi'i gosod ar groes ddu ar gefndir melyn. Y groes ddu ar gefndir melyn oedd arwyddlun Sant Erwan. Y ddraig oedd arwyddlun Sant Tudwal, un o saith sant sylfaenwyr Llydaw. Hynodrwydd y ddraig: nid oes ganddi goesau ôl, mae rhan gefn gyfan y corff yn cynrychioli cynffon anifail morol gwych.

[1] Mae'r faner yn cynrychioli draig goch wedi'i gosod ar groes ddu ar gefndir melyn. Y groes ddu ar gefndir melyn oedd arwyddlun Sant Erwan. Y ddraig oedd arwyddlun Sant Tudwal, un o saith sant sylfaenwyr Llydaw. Hynodrwydd y ddraig: nid oes ganddi goesau ôl, mae rhan gefn gyfan y corff yn cynrychioli cynffon anifail morol gwych.

[1]