Bywyd a Marwolaeth Theomemphus

llyfr (gwaith)

Cerdd ddramataidd gan William Williams (Pantycelyn) yw Bywyd a Marwolaeth Theomemphus, a gyhoeddwyd am y tro cyntaf yn 1764. Ystyr yr enw Lladin Theomemphus yw "Ymofynnwr Duw." Mae'n gerdd hir o dros 6,000 o linellau sy'n olrhain pererindod ysbrydol dyn i'w droedigaeth yn Gristion ac mae i'w deall yng nghyd-destun y Diwygiad Methodistaidd yn 18g.[1]

Bywyd a Marwolaeth Theomemphus
Enghraifft o'r canlynolgwaith ysgrifenedig Edit this on Wikidata
IaithCymraeg Edit this on Wikidata

Cynllun

golygu

Mae'r gerdd yn agor gyda Theomemphus yn ddyn ifanc rhyfygus sy'n arwain bywyd pechadurus. Mae'n sylweddoli ei bechod, yn ceisio ac yn derbyn maddeuant, ac wedyn yn gwrthgilio oherwydd temtasiwn y ferch 'Philomela' (sy'n cynrychioli pleserau'r byd) cyn "dychwelyd" ac aros yn ffyddlon hyd ei ddiwedd er gwaethaf lu o orthrymderau.[1]

Barn ysgolheigion

golygu

Yn ôl Saunders Lewis yn ei lyfr ar Bantycelyn, mae'r gerdd hon yn dangos pa mor "ryfeddol o ddieithr" oedd y defnydd a wnaeth Pantycelyn o farddoniaeth.[2] Ym marn yr hanesydd llenyddiaeth Thomas Parry, yn y gerdd mae Pantycelyn yn "ei brofi ei hun yn sylwedydd craff a chywir ar symudiadau'r meddwl dynol." Ond mae'n ychwanegu hefyd "bod mesur rhigymaidd Theomemphus yn flinderus ac undonog."[3]

Gweler ymateb Emyr James i Theomemphus yma: https://www.youtube.com/watch?v=-417mK_LvPg

Dylanwad

golygu

Roedd Theomemphus yn llyfr pur boblogaidd yn ail hanner 18g a'r 19eg ganrif, yn enwedig gyda Ymneilltuwyr. Cafwyd sawl argraffiad newydd.

Ysgrifennodd Dafydd Rowlands y nofel arbrofol Mae Theomemphus yn Hen (1977); mae'r teitl yn adlais o gerdd Pantycelyn.

Cyfeiriadau

golygu
  1. 1.0 1.1 Meic Stephens (gol.), Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru (Gwasg Prifysgol Cymru)
  2. Saunders Lewis, Williams Pantycelyn (1927).
  3. Thomas Parry, Hanes Llenyddiaeth Gymraeg hyd 1900 (Gwasg Prifysgol Cymru, 1944)