Bywyd a Marwolaeth Theomemphus
Cerdd ddramataidd gan William Williams (Pantycelyn) yw Bywyd a Marwolaeth Theomemphus, a gyhoeddwyd am y tro cyntaf yn 1764. Ystyr yr enw Lladin Theomemphus yw "Ymofynnwr Duw." Mae'n gerdd hir o dros 6,000 o linellau sy'n olrhain pererindod ysbrydol dyn i'w droedigaeth yn Gristion ac mae i'w deall yng nghyd-destun y Diwygiad Methodistaidd yn 18g.[1]
| Enghraifft o'r canlynol | gwaith ysgrifenedig  |
|---|---|
| Iaith | Cymraeg |
Cynllun golygu
Mae'r gerdd yn agor gyda Theomemphus yn ddyn ifanc rhyfygus sy'n arwain bywyd pechadurus. Mae'n sylweddoli ei bechod, yn ceisio ac yn derbyn maddeuant, ac wedyn yn gwrthgilio oherwydd temtasiwn y ferch 'Philomela' (sy'n cynrychioli pleserau'r byd) cyn "dychwelyd" ac aros yn ffyddlon hyd ei ddiwedd er gwaethaf lu o orthrymderau.[1]
Barn ysgolheigion golygu
Yn ôl Saunders Lewis yn ei lyfr ar Bantycelyn, mae'r gerdd hon yn dangos pa mor "ryfeddol o ddieithr" oedd y defnydd a wnaeth Pantycelyn o farddoniaeth.[2] Ym marn yr hanesydd llenyddiaeth Thomas Parry, yn y gerdd mae Pantycelyn yn "ei brofi ei hun yn sylwedydd craff a chywir ar symudiadau'r meddwl dynol." Ond mae'n ychwanegu hefyd "bod mesur rhigymaidd Theomemphus yn flinderus ac undonog."[3]
Gweler ymateb Emyr James i Theomemphus yma: https://www.youtube.com/watch?v=-417mK_LvPg
Dylanwad golygu
Roedd Theomemphus yn llyfr pur boblogaidd yn ail hanner 18g a'r 19eg ganrif, yn enwedig gyda Ymneilltuwyr. Cafwyd sawl argraffiad newydd.
Ysgrifennodd Dafydd Rowlands y nofel arbrofol Mae Theomemphus yn Hen (1977); mae'r teitl yn adlais o gerdd Pantycelyn.