Cabinda (talaith)

Cabinda
Math	taleithiau Angola
Prifddinas	Cabinda
Poblogaeth	716,076
Sefydlwyd	15 Ionawr 1975 ;
Cylchfa amser	UTC+01:00, Amser Gorllewin Affrica
Iaith/Ieithoedd; swyddogol	Portiwgaleg
Daearyddiaeth
Sir	Angola
Gwlad	Angola
Arwynebedd	7,270 km²
Cyfesurynnau	4.9342°S 12.4053°E
	AO-CAB
Swydd pennaeth; y Llywodraeth	Governor of Cabinda
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Allglofan^[1] a thalaith o Angola yw Cabinda. Ei phrifddinas yw Cabinda.

Hanes

Hanes cynnar

Roedd Cabinda cynnar yn cynnwys tair theyrnas: Loango a Kakongo a N'Goyo i ogledd Afon y Congo, a Ndongo i dde Afon y Congo.^[2]

Dan reolaeth Portiwgal

Ymwelodd y Portiwgaliaid â Cabinda yn gyntaf yn hwyr y 15g. Daeth Cabinda yn Brotectoriaeth Bortiwgalaidd yn sgîl arwyddo Cytundeb Simulambuco ym 1885 wrth i Bortiwgal geisio gyfnerthu ei hymerodraeth yn ystod yr Ymgiprys am Affrica yn hwyr y 18g. Yng nghyfansoddiad yr Estado Novo ym 1933, diffiniwyd Cabinda ac Angola fel rhannau ar wahân o Bortiwgal, ond ym 1956 ymunodd Bortiwgal weinyddiaeth Cabinda ac Angola.^[2]

Dan reolaeth Angola

Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Daearyddiaeth

Map o Dalaith Cabinda. Mae prif dir Angola i'r de ddwyrain gyda Gweriniaeth Ddemocrataidd y Congo (DRC) rhwng y ddwy diriogaeth (labelir y DRC ar y map gan ei chyn-enw, Saïr).

Lleolir Cabinda rhwng Gweriniaeth y Congo a Gweriniaeth Ddemocrataidd y Congo (DRC), gydag arwynebedd o dua 10,000 km².^[2] Mae ganddo ffin ogleddol o 201 km â Gweriniaeth y Congo,^[1] ffin ddwyreiniol a deheuol o 225 km â'r DRC,^[1] a morlin gorllewinol o 150 km â Chefnfor yr Iwerydd.^[3] Mae llain 60 km ei lled o diriogaeth y DRC yn gwahanu Cabinda o brif dir Angola.^[2]

Economi

Mae Cabinda yn cynhyrchu dros hanner o olew Angola, ac yn cyfri am bron ei holl enillion cyfnewid tramor. Mae Cabinda yn derbyn tua 10% o'r trethi a dalir gan ChevronTexaco a'i bartneriaid sydd yn gweithredu alltraeth y dalaith.^[2]

Demograffeg

Dim ond traean o'r 300,000 o bobl frodorol Cabinda ohonynt sydd yn byw o fewn tiriogaeth y dalaith ei hunan. Mae'r gweddill yn byw yn agos at y ffiniau yn nhiriogaethau Gweriniaeth y Congo a'r DRC.^[2]

Iaith genedlaethol Cabinda yw Cabindês. Mae tua 90% o Gabindiaid yn siarad Ffrangeg, a 10% yn siarad Portiwgaleg. Mae'r mwyafrif o'r boblogaeth yn Gristnogion.^[2]

Cyfeiriadau

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 (Saesneg) Angola: Geography. CIA World Factbook. CIA.
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 ^2.4 ^2.5 ^2.6 (Saesneg) Cabinda. GlobalSecurity.org.
↑ (Saesneg) Republic of Cabinda: Geography.

Dolen allanol

(Saesneg) In-depth: Cabinda Archifwyd 2010-02-17 yn y Peiriant Wayback

[CIA-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 (Saesneg) Angola: Geography. CIA World Factbook. CIA.

[GS-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 ^2.4 ^2.5 ^2.6 (Saesneg) Cabinda. GlobalSecurity.org.

[3] (Saesneg) Republic of Cabinda: Geography.

[1]

[2]

[3]