Capel Lligwy

eglwys rhestredig Gradd II ym Moelfre

Eglwys ganoloesol ar Ynys Môn yw Capel Lligwy (hefyd: Capel Llugwy neu Hen Gapel Lligwy). Fe'i lleolir ger Moelfre yng ngogledd-orllewin yr ynys, ger siambr gladdu gynhanesyddol Lligwy a phentref caerog Din Lligwy.

Capel Lligwy
Matheglwys Edit this on Wikidata
Sefydlwyd
  • 12 g Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
LleoliadMoelfre Edit this on Wikidata
SirYnys Môn
GwladBaner Cymru Cymru
Uwch y môr57.3 metr Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau53.3524°N 4.2564°W Edit this on Wikidata
Rheolir ganCadw Edit this on Wikidata
Map
Arddull pensaernïolpensaernïaeth ganoloesol Edit this on Wikidata
PerchnogaethCadw Edit this on Wikidata
Statws treftadaethadeilad rhestredig Gradd II, heneb gofrestredig Edit this on Wikidata
Manylion
Dynodwr CadwAN056 Edit this on Wikidata

Codwyd y capel ar dir uchel uwchlaw Traeth Lligwy yn y 12g, a hynny yn ystod teyrnasiad Owain Gwynedd, brenin Gwynedd, yn ôl pob tebyg. Yn y 14g ailadeiladwyd rhan uchaf y muriau a gosod to newydd: gellir gweld y gwahaniaeth rhwng cerrig y muriau isaf a'r rhai newydd a osodwyd arnynt.[1]

Yn yr 16g, ychwanegwyd capel i'r de o'r prif adeilad. Ceir claddgell (crypt) 8'x8' o dan y capel gyda grisiau carreg yn arwain i lawr iddi. Yn ymyl yr egwys ceir maen gyda thwll ar ei ben a fu'n sylfaen croes garreg yr eglwys ar un adeg. Mae'r eglwys a'r tir o'i chwmpas yn cael eu hamgau gan furiau'r llan.[1]

Mae'r eglwys - a elwir yn 'gapel' am ei bod yn is-eglwys yn perthyn i reithoriaeth arall - yn adfail erbyn hyn, heb do. Mae'n heneb gofrestredig sydd yng ngofal Cadw.

Capel Lligwy

Cyfeiriadau

golygu
  1. 1.0 1.1 North Wales, cyfres The Travellers Guides (Darton, Longman & Todd, d.d.), tud. 81.