Castell Bryn Amlwg
Mae Castell Bryn Amlwg yn heneb gofrestredig a leolir ger Anchor, Swydd Amwythig, dafliad carreg o'r ffin rhwng Cymru a Lloegr.[1]
 | |
| Math | castell, amddiffynfa gylch, enclosure castle  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Swydd Amwythig |
| Gwlad |  Lloegr |
| Cyfesurynnau | 52.453°N 3.22659°W |
| Cod OS | SO1674384601 |
 | |
| Statws treftadaeth | heneb gofrestredig |
| Manylion | |
Ymddengys i'r castell gael ei godi yn ystod y 12fed a'r 13eg ganrif, ac roedd ganddo dyrau a phorthdy.[2] Dim ond cloddweithiau sydd i'w gweld bellach.
Ym 1963 cloddiwyd y safle gan archeolegwyr, gan ddangos bod llawer o strwythur y cylchfur gwreiddiol wedi'i wneud o bren cyn cael ei ddisodli'n ddiweddarach â cherrig.[1]
Mae agosrwydd y castell i'r ffin rhwng Cymru a Lloegr yn brawf o'i arwyddocâd strategol. Nid yw ei adeiladwr yn hysbys, ond mae ei debygrwydd i Gastell Dolforwyn yn awgrymu y gall mai Llywelyn ap Gruffudd a'i cododd yn ei ffurf derfynol, efallai tua diwedd y 1260au.
Mae tystiolaeth archeolegol o losgi yn awgrymu bod y castell wedi disgyn neu wedi'i ddifetha yn ystod rhyfel 1276-77.[3]
Mae man cyfarfod Swydd Amwythig, Sir Drefaldwyn a Sir Faesyfed yn agos iawn, yng nghymer Nant Rhyd-y-fedw a Nant Rhuddwr.
Cyfeiriadau
golygu- ↑ 1.0 1.1 "Castell Bryn Amlwyg: a ringwork and enclosure castle", Historic England; adalwyd 26 Mai 2023
- ↑ Plantagenet Somerset Fry, The David & Charles Book of Castles (Newton Abbot: David & Charles, 1980)
- ↑ Craig Jones, Princely Ambition: Ideology, Castle-building, and Landscape in Gwynedd, 1194-1283 (Hatfield: University of Hertfordshire Press, 2022), tt.132-3