Cultúrlann Aonach Mhacha

Canolfan ddiwylliannol iaith Wyddeleg, dinas Ard Mhacha (Armagh) Gogledd Iwerddon

Mae Aonach Mhacha (Cynulliad Macha) hefyd Cultúrlann Aonach Mhacha neu'n aml Cultúrlann Armagh yn ganolfan ddiwylliannol i hybu'r iaith Wyddeleg yn ninas Ard Mhacha yng Ngogledd Iwerddon. Mae wedi ei seilio ar y Cultúrlann gyntaf, sef Cultúrlann McAdam Ó Fiaich sydd ar y Falls Road, yng ngorllewin dinas Belffast, ardal sy'n cael ei frandio'n gynyddol fel Cwarter Gaeltacht, Belffast.[1] Agorwyd yn 2020.

Cultúrlann Aonach Mhacha
Enghraifft o'r canlynolcanolfan gymunedol Edit this on Wikidata
Dechrau/Sefydlu6 Mawrth 2020 Edit this on Wikidata
LleoliadArmagh Edit this on Wikidata
GwladwriaethGogledd Iwerddon Edit this on Wikidata
Cultúrlann Aonach Mhacha, Ard Mhacha (Armagh)
Caffe a rhan o siop Cultúrlann Aonach Mhacha

Hanes golygu

Mae Aonach Mhacha wedi’i leoli ar safle’r hen orsaf dân yng nghanol hanesyddol dinas Ard Mhacha (Armagh) ac fe’i hagorwyd ym mis Mawrth 2020 fel canolfan menter iaith a diwylliant Gwyddeleg. Mae Aonach Mhacha ("Cynulliad Macha"), wedi'i enwi ar ôl man lle daeth pobl ynghyd yn yr hen amser i rannu syniadau, masnachu a gwneud cytundebau. Mae Aonach Mhacha yn arbennig gan fod sôn amdano mewn ysgrifau Cristnogol cynnar a hefyd yn y chwedlau Gaeleg cyn-Gristnogol.

Mae yno i ddiwallu a thyfu'r boblogaeth sy'n siarad Gwyddeleg. Mae mwy na 6,000 o blant wedi cofrestru mewn addysg cyfrwng Gwyddeleg yng Ngogledd Iwerddon. Yn Swydd Armagh ceir 8 cyn-ysgol, 4 ysgol gynradd ac uned ail lefel cyfrwng Gwyddeleg, Coleg Caitríona, yn Ninas Armagh.[1]

Agorwyd y ganolfan yn swyddogol ar 6 Mawrth 2020 ar gost o £2.3 miliwn gan gynnwys £1.2 o gronfa Adran Cymunedau Cynulliad Gogledd Iwerddon. Roedd agor y ganolfan yn cyd-fynd â Seachtain na Gaeilge, sef "wythnos y Wyddeleg" - cyfres o ddigwyddiadau blynyddol a gynhelir dan nawdd Conradh na Gaeilge a sefydliadau eraill er mwyn hyrwyddo'r iaith Wyddeleg ar draws Iwerddon.[2]

Ym mis Hydref 2021 bu i'r ganolfan lwyfannu ei drama gyntaf. Roedd yn ddrama Wyddeleg ei hiaith gydag is-deitlau Saesneg am y Gaeltacht ddinesig a sefydlwyd yn ninas Belffast yn 1969 - yr sydd wedi tyfu maes o law i fod yn sail ar gyfer y Cwarter Gaeltacht sy'n cael ei brandio yn Belffast. Llwyfanwyd Is Iomaí Rud a Tharla ("Mae Llawer o Bethau Wedi Digwydd") gan Nuala Ní Néill ar 9 Hydref ac mae'n adrodd hanesyn un cwpl ifanc wrth iddynt syrthio mewn cariad, priodi a dechrau eu breuddwyd o fagu eu teulu trwy Wyddeleg a dod yn rhan o'r Gaeltacht newydd, ddinesig, a sefydlwyd yn Shaw’s Road, Belffast yn 1969.[3]

Lleoliad golygu

Mae Aonach Mhacha wedi ei lleoli ychydig oddi ar canol dinas Armagh. Ei bwriad yw adfywio rhan adfeiliedig o'r ddinas a bydd yn datblygu ymhellach y coridor diwylliannol rhwng y Shambles a ‘Cwarter y Gadeirlan’ neu ‘Hen Dref’, gan wneud yr ardal yn fwy diogel ac yn fwy deniadol i drigolion, ymwelwyr a thwristiaid tra hefyd yn rhoi hwb i’r ardal. economi leol drwy gynhyrchu cwsmeriaid lleol megis bwytai a lleoliadau trwyddedig a gaiff eu contractio i ddarparu gwasanaethau i’r ganolfan yn ystod gwyliau, cyngherddau, cynadleddau a gweithgareddau eraill.

Bydd prosiectau addysgol, celfyddydau creadigol, adloniadol a datblygu cymunedol hefyd yn cael eu denu i'r lleoliad trwy gydol y flwyddyn.[1]

Adnoddau a llywodraethiant golygu

Mae'r ganolfan yn cynnwys siop, man perfformio fechan, neuadd, swyddfeydd a desg-dros-dro i'w llogi.

Mae'r holl elw a gynhyrchir gan weithgareddau masnachu Aonach Mhacha yn cael ei ail-fuddsoddi yng nghelfyddydau Aonach Mhacha ac mewn mentrau diwylliannol, cymdeithasol, celfyddydol, addysgol, hyfforddiant a chyflogaeth ar gyfer ardal Armagh.[1]

Gweler hefyd golygu

Dolenni golygu

Cyfeiriadau golygu

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 "Cultúrlann Armagh". Aonach Mhacha. 1 Mehefin 2022.
  2. "State of the Art Irish language centre opens its doors in Armagh". Adran Cymunedau Llywodraeth Gogledd Iwerddon. 6 Mawrth 2020.
  3. "Irish language play on first urban Gaeltacht to be staged in Armagh cultural centre". Gwefan newyddion Armagh i. 21 Medi 2021.
  Eginyn erthygl sydd uchod am Iwerddon. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.