Cyngor Dosbarth Gwledig Llandeilo
Roedd 'Cyngor Dosbarth Gwledig Llandeilo yn awdurdod lleol yn nwyrain Sir Gaerfyrddin, Cymru a grëwyd ym 1894 o dan Ddeddf Llywodraeth Lleol 1984. Cynhaliwyd yr etholiad cyntaf i'r awdurdod ym mis Rhagfyr 1894.[1]
| Cyngor Dosbarth Gwledig Llandeilo | |
| Daearyddiaeth | |
| Statws | Dosbarth Gwledig |
| Pencadlys | Llandeilo |
| Hanes | |
| Tarddiad | Ddeddf Llywodraeth Lleol 1984 |
| Crëwyd | 1894 |
| Diddymwyd | 1974 |
| Ailwampio | Cyngor Bwrdeistref Dinefwr |
Roedd Cyngor Dosbarth Gwledig Llandeilo yn gyfrifol am dai, glanweithdra ac iechyd y cyhoedd ac roedd ganddo hefyd rywfaint o reolaeth dros ffyrdd a chyflenwad dŵr.[2]
Roedd yr awdurdod yn cynnwys plwyfi Betws, Brechfa, Llandeilo Fawr (Gwledig), Llandybie, Llandyfeisant, Llanegwad, Llanfihangel Aberbythych, Llanfihangel Cilfragen, Llanfynydd, Llansawel, Talyllychau a Chwarter Bach.
Yn ystod blynyddoedd cynnar yr ugeinfed ganrif, yn dilyn twf sylweddol ym mhoblogaeth maes glo carreg Cymru, cerfiwyd dwy ardal drefol newydd allan o Ardal Wledig Llandeilo. Crëwyd Dosbarth Trefol Rhydaman yn 1903 allan o rannau o blwyfi Betws a Llandybïe.[3] Ym 1912, ffurfiwyd Dosbarth Trefol Cwmaman, gan gymryd rhannau o blwyfi Betws a Llandeilo Fawr.
Diddymwyd yr awdurdod yn dilyn ad-drefnu llywodraeth leol yn 1974, a chymerwyd ei rôl gan Gyngor Bwrdeistref Dinefwr.
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "Llandeilo Rural District Council". Carmarthen Journal (yn Saesneg). 21 Rhagfyr 1894.
- ↑ "Llandeilo Rural District Council and Llandovery Rural District Council Records (Carmarthenshire Archive Service)" (yn Saesneg). Archives Hub. Cyrchwyd 27 Rhagfyr 2018.