Dialog etre Arzur roe d'an Bretouned ha Guinglaff

Gwaith llenyddol Llydaweg Canol yw Dialog etre Arzur roe d'an Bretouned ha Guinglaff, sef 'Ymddiddan rhwng Arthur, brenin y Brythoniaid a Gwinglaff'. Ysgrifennwyd yr ymddiddan tua'r flwyddyn 1450. Mae'n perthyn i ddosbarth arbennig o lenyddiaeth ganoloesol lle mae Arthur yn ymddiddan gyda rhywun, fel arfer ar bynciau sy'n ymwneud â doethineb (cymharer Ymddiddan Arthur a'r Eryr yn Gymraeg).

Dyma'r cyfansoddiad Llydaweg hynaf sydd wedi goroesi fel testun cyfan. Ymddiddan ydyw rhwng y Brenin Arthur a doethwr o'r enw 'Gwinglaff' (Gwynglaff=Gwynglain efallai). Mae'r cymeriad hwn yn anhysbys fel arall ond mae'n dwyn rhai o nodweddion Myrddin Wyllt, fel gŵr doeth sy'n byw fel meudwy yn y goedwig. Mae'n broffwyd neu ddaroganwr hefyd, sy'n dweud wrth Arthur ei fod yn barod i ddarogan am unrhyw beth a enwir gan y brenin, heblaw am ei farwolaeth ef a marwolaeth Gwinglaff ei hun. Mae'n bosibl felly mai ffurf ar Fyrddin yw'r Gwinglaff hwn.

Yn ieithyddol, nodweddir y testun gan fenthyciadau sylweddol iawn o'r Ffrangeg. Roedd y testun ar gadw yn Abaty Landévennec yn Finistère, Llydaw hyd at y 18g ond diflanodd. Am gyfnod dim ond dyfyniadau oedd ar gael i ysgolheigion ond darganfuwyd copi cyfan o'r testun mewn llawysgrif mewn chateau ger Morlaix yn 1924.

Llyfryddiaeth

Ceir y testun wedi ei olygu yn y cylchgrawn Annales de Bretagne 38 (1928-9), tt. 627-74.

• Herve Le Bihan: An dialog etre Arzur Roe d'an Bretounet ha Guynglaff and its connection with Arthurian Traditions in Kassandra Conley, Erin Boon, Margaret Harrison (Hrsg.): Proceedings of the Harvard Celtic Colloquium, 29: 2009
• Herve Bihan: An Dialog etre Arzur Roe d’an Bretounet ha Guynglaff - « Le dialogue entre Arthur roi des Bretons et Guynglaff », Maison d'édition: T.I.R., 2013, ISBN 978-2-917681-21-3
• Christian Souchon: An dialog etre Arzur Roe d'an Bretounet ha Guynglaff. Le Dialogue entre Arthur Roy des Bretons Et Guinglaff