Efyddau Benin
Casgliad o gerfluniau efydd a phres o ddiwylliant y bobl Edo yw Efyddau Benin a fu'n addurno'r palas brenhinol yn Nheyrnas Benin yng Ngorllewin Affrica o'r 16g i'r 19g. Maent yn cynnwys miloedd o blaciau addurnedig, pennau, ffigurau o bobl ac anifeiliaid, teyrndlysau, ac addurniadau personol.
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | group of sculptures  |
|---|---|
| Math | cerfddelw, cerfwedd |
| Deunydd | copper alloy |
| Lleoliad | Amgueddfa Ethnolegol Berlin, yr Amgueddfa Brydeinig, Amgueddfa Genedlaethol Nigeria |
| Rhanbarth | Benin City |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Cynhyrchwyd Efyddau Byddin gan gerflunwyr metel o'r urddau crefft a oedd yn gweithio i lys yr Oba (brenin) yn Ninas Benin, a leolir bellach yn Nigeria. Derbyniwyd nawdd brenhinol hefyd gan urddau a oedd yn arbenigo mewn defnyddiau eraill, megis ifori, lledr, cwrel, a phren, ac weithiau defnyddir y term Efyddau Benin i grybwyll pethau a gynhyrchwyd gan y rheiny.[1] Comisiynwyd nifer o'r celfi ar gyfer allorau teuluol yr hen frenhinoedd a mam freninesau, ac mae'r placiau yn cynnwys tystiolaeth o freninllinau ac hanes cymdeithasol y deyrnas.
Daeth Efyddau Benin dan feddiant yr Amgueddfa Brydeinig ac amgueddfeydd eraill ar draws Ewrop yn sgil ysbeilio Dinas Benin gan luoedd yr Ymerodraeth Brydeinig ym 1897. Cedwir rhyw 900 o gelfi a gipiwyd o Benin o hyd yng nghasgliad yr Amgueddfa Brydeinig.[1] Mae Ewuare II, Oba Benin ers 2016, wedi galw ar amgueddfeydd a chasglwyr preifat i ddychwelyd Efyddau Benin i Nigeria. Yn 2023, cyhoeddodd Muhammadu Buhari, Arlywydd Nigeria, ddatganiad i gydnabod yr Oba yn berchennog cyfreithlon ar Efyddau Benin, ac yn mynnu y dylai unrhyw o'r trysorau a ddychwelir i Nigeria gael ei trosglwyddo i feddiant yr Oba.[2]
Cyfeiriadau
golygu- ↑ 1.0 1.1 (Saesneg) "Benin Bronzes", Yr Amgueddfa Brydeinig. Archifwyd o'r dudalen we wreiddiol drwy gyfrwng archive.today ar 28 Hydref 2021.
- ↑ (Saesneg) "Nigeria Benin Bronzes: Buhari declaration 'blindsides' museum officials", BBC (10 Mai 2023). Archifwyd o'r dudalen we wreiddiol drwy gyfrwng archive.today ar 11 Mai 2023.