Elisedd ap Gwylog
Brenin Teyrnas Powys
Roedd Elisedd ap Gwylog (bu farw c. 755), a adnabyddir hefyd fel Elise, yn frenin Powys.[1]
| Elisedd ap Gwylog | |
|---|---|
| Ganwyd | 700s  |
| Bu farw | 755 |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | teyrn |
| Swydd | brenin |
| Tad | Gwylog ap Beli |
| Plant | Brochfael ab Elisedd, Enghenedl |
| Perthnasau | Cadell Powys |
Hanes
golygu
Ychydig sydd wedi ei gadw yn y cofnodion hanesyddol am Elisedd, oedd o linach Brochwel Ysgithrog. Mae'n ymddangos iddo adennill tiriogaeth Powys wedi iddo gael ei gipio gan y Saeson. Cododd ei or-ŵyr Cyngen ap Cadell golofn er côf amdano sydd i'w gweld heb fod ymhell o Abaty Glyn y Groes (sy'n llawer diweddarach). Adwaenir y golofn yma fel Croes Eliseg, ond credir mai camgymeriad oedd hyn ar ran y cerfiwr.[1]
Mae'r arysgrif Ladin ar y golofn bron yn amhosibl ei darllen yn awr, ond yr oedd yn gliriach yn oes Edward Llwyd a wnaeth gopi ohono. Mae cyfieithiad o'r rhan o'r arysgrif sy'n delio ag Elisedd fel a ganlyn :
- + Cyngen fab Cadell, Cadell fab Brochmail, Brochmail fab Eliseg, Eliseg fab Guoillauc.
- + A'r Cyngen hwnnw, gor-ŵyr Eliseg, a gododd y maen yma ar gyfer ei hen daid Eliseg.
- + Yr Eliseg hwnnw a gasglodd ynghyd etifeddiaeth Powys . . . allan o afael yr Eingl â'i gleddyf ac â thân.
- + Pwy bynnag sy'n ailadrodd yr arysgrif yma, rhoed fendith ar enaid Eliseg.
Cyfeiriadau
golygu- ↑ 1.0 1.1 1.2 John Edward Lloyd (1911) A history of Wales from the earliest times to the Edwardian conquest (Longmans, Green & Co.).