Ganglion

Clwstwr o gelloedd nerfol yw'r ganglia neu grŵp o gelloedd cyrff nerfol sydd wedi'u lleoli yn y system nerfol awtonomig a'r system synhwyraidd. Mae'r ganglia yn lletya celloedd cyrff nerfau afferol a nerfau echddygol.

Ganglion
Micrograph of a ganglion. H&E stain.
Manylion
System	Nervous system
Dynodwyr
Lladin	ganglion
TA	A14.2.00.002
FMA	5884
Anatomeg

Ganglia gwreiddyn dorsal (DRG) o embryo cyw iâr (o amgylch cyfnod diwrnod 7) ar ôl deoriad dros nos yn y cyfrwng twf NGF wedi'i staenio â gwrthgorff gwrth-niwroffilament. Nodwch yr axons sy'n tyfu allan o'r ganglia.

Mae pseudoganglion yn edrych fel ganglia, ond mae ganddo ffibrau nerf yn unig ac nid oes ganddo gyrff celloedd nerfol.

Strwythur

Mae'r ganglia yn cynnwys yn bennaf strwythurau somata a dendritig sy'n cael eu bwndelu neu eu cysylltu. Mae'r ganglia yn aml yn cydgysylltu â ganglia arall i ffurfio system gymhleth o ganglia a elwir yn plexws. Mae'r ganglia yn darparu pwyntiau cyfnewid a chysylltiadau cyfryngol rhwng gwahanol strwythurau niwrolegol yn y corff, megis y systemau nerfol ymylol a chanolog.

Ymhlith y fertebratau mae yna dri prif grŵp o ganglia:

• Ganglia gwreiddiau dorsal (a elwir hefyd yn ganglia sbinol) sy'n cynnwys celloedd cyrff y niwronau synhwyraidd (afferol).
• Ganglia nerf cranial sy'n cynnwys celloedd cyrff y niwronau nerf cranial.
• Ganglia awtonomig sy'n cynnwys celloedd cyrff y nerfau awtonomig.

Yn y system nerfol awtonomig, gelwir ffibrau o'r system nerfol ganolog i'r ganglia yn ffibrau preganglionig, tra gelwir y rhai o'r ganglia i'r organ effaithor yn ffibrau postganglionig.

Ganglia gwaelodol

Mae'r term "ganglia" yn cyfeirio at y system nerfol ymylol.

Fodd bynnag, yn yr ymennydd (rhan o'r system nerfol ganolog), mae'r "ganglia gwaelodol" yn grŵp o niwclysau sy'n gysylltiedig â'r cortex, y thalamws a choesyn yr ymennydd, sy'n gysylltiedig ag amrywiaeth o swyddogaethau: rheolaeth dros symudiadau, gwybyddiaeth, emosiynau, a dysg.

Yn rhannol oherwydd yr amwysedd hwn, mae'r Terminologia Anatomica yn argymell defnyddio'r term niwclews sylfaenol yn hytrach na ganglia gwaelodol; fodd bynnag, ni chafodd y defnydd hwn ei fabwysiadu yn gyffredinol.

Pseudoganglia

Mae pseudoganglion yn dewychiad o brif ran neu fongorff y nerf sy'n edrych fel ganglia ond mae yna ffibriau nerf yn unig ac nid oes celloedd cyrff nerfol.

Ceir hyd i'r Pseudoganglia yn y cyhyr teres lleiaf a'r nerf rheiddiol.

Gweler hefyd

• ganglia sympathetig
• Ganglia cyst
• System nerfol
  
• Niwron