Hermann von Helmholtz
Gwyddonydd ac athronydd o'r Almaen oedd Hermann Ludwig Ferdinand von Helmholtz (31 Awst 1821 – 8 Medi 1894).[1] Arbenigodd ym meysydd ffiseg a ffisioleg, ond cyfranodd hefyd at ddatblygiadau yn acwsteg, opteg, mathemateg, meteoroleg, ac athroniaeth.
| Hermann von Helmholtz | |
|---|---|
 Portread o Hermann von Helmholtz gan Ludwig Knaus (1881). | |
| Ganwyd | Hermann Ludwig Ferdinand Helmholtz  31 Awst 1821 Potsdam |
| Bu farw | 8 Medi 1894 Charlottenburg, Berlin |
| Dinasyddiaeth | Teyrnas Prwsia, Ymerodraeth yr Almaen |
| Alma mater |
|
| ymgynghorydd y doethor |
|
| Galwedigaeth | ffisegydd, ophthalmolegydd, cerddolegydd, damcaniaethwr cerddoriaeth, academydd, seicolegydd, ffisiolegydd, bioffisegwr, athronydd, anatomydd, naturiaethydd, meddyg yn y fyddin, patholegydd |
| Cyflogwr |
|
| Adnabyddus am | cadwraeth egni |
| Priod | Anna von Helmholtz, Olga von Helmholtz |
| Plant | Richard von Helmholtz, Robert von Helmholtz, Ellen von Siemens-Helmholtz, Friedrich Julius von Helmholtz |
| Gwobr/au | Medal Copley, Gwobr Darlithyddiaeth Faraday, Urdd Teilyngdod am Wyddoniaeth a Chelf, Urdd Maximilian Bafaria am Wyddoniaeth a Chelf, Medal Matteucci, Medal Albert, Croonian Medal and Lecture, Aelod Tramor o'r Gymdeithas Frenhinol |
Fel anatomegydd, astudiodd ffisioleg y nerfau a llwyddodd i fesur buanedd ysgogiad nerfol gan ddefnyddio galfanomedr. Ar sail ei arbrofion ar fetabolaeth y cyhyrau, darganfyddodd egwyddor cadwraeth egni a'i gosod yn ddeddf fathemategol ym 1847. Arloesoedd gysyniad egni rhydd, a chyfranodd at ddatblygiadau yn thermodynameg ac electrodynameg. Astudiodd hefyd mudiant fortecs mewn hylifau. Ymhelaethodd ar ddamcaniaeth Thomas Young ar olwg a lliw, eglurodd mecanwaith ymgymhwysiad y lens, ym 1851 dyfeisiodd yr offthalmosgop, a chyhoeddodd draethawd estynedig ar opteg ffisiolegol ym 1867. Roedd hefyd yn arbenigwr ar acwsteg, yn enwedig ansawdd tôn.
Addysgodd ffiseg ym Mhrifysgol Berlin, a gweithiodd yn swydd cyfarwyddwr yr Athrofa Ffisegol-Dechnegol yn Charlottenburg.
Cyfeiriadau
golygu- ↑ (Saesneg) Hermann von Helmholtz. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 31 Hydref 2023.