Julius ac Aaron

dau sant a merthyron

Dau ferthyr Cristnogol cynnar Cymreig oedd y Seintiau Julius ac Aaron. Dywedir iddynt gael eu dienyddio yng Nghaerllion yn y flwyddyn 304, yn ystod y cyfnod o erlid Cristionogion dan yr ymerawdwr Diocletian. Roedd eu gŵyl yn draddodiadol ar 1 Gorffennaf.

Julius ac Aaron
Bu farwCaerllion Edit this on Wikidata
Galwedigaethllenor Edit this on Wikidata
Dydd gŵyl1 Gorffennaf Edit this on Wikidata

Ceir cyfeiriad atynt gan Gildas yn ei De Excidio Britanniae:

Duw ... a oleuodd i ni lampau disglair y merthyron sanctaidd ... siaradaf am Sant Alban yn Verulamium, Aaron a Julius, dinasyddion Caerllion, a'r gweddill, o'r ddau ryw mewn amrywiol leoedd, a safodd yn gadarn ac uchelfrydig ym mrwydr Crist".

Cysegrwyd nifer o eglwysi iddynt yn ne Cymru. Dywed Gerallt Gymro fod dwy eglwys yng Nghaerllion wedi eu cysegru i Aaron a Julius yn ei gyfnod ef, ac mae'r eglwys Gatholig yno wedi ei chysegru iddynt heddiw. Ymhlith eglwysi eraill wedi ei cysegru iddynt mae eglwys Llanharan. Mae'n bosib i Aaron roi ei enw i Lanharan, ac mae'n debyg fod cymuned Sain Silian yng Nghasnewydd wedi ei henwi ar ôl Julius.