Llywodraethiaeth Jeriwsalem

Llywodraethiaeth Jeriwsalem
Enghraifft o'r canlynol	llywodraethiaethau Palesteina
Label brodorol	محافظة القدس
Gwlad	Palesteina
Rhan o	Palestinian government
Dechrau/Sefydlu	20 Ionawr 1996
Ffurf gyfreithiol	llywodraethiaethau Palesteina
Pencadlys	Dwyrain Jeriwsalem
Enw brodorol	محافظة القدس
Gwladwriaeth	Gwladwriaeth Palesteina
Rhanbarth	y Lan Orllewinol
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae Llywodraethiaeth Jerwsalem, Llywodraethiaeth Jeriwsalem neu Llywodraethiaeth al Quds (Arabeg: محافظة القدس Muḥāfaẓat al-Quds; Hebraeg: נפת אל-קודס), yn un o 16 Llywodraethiaethau Palestina ac wedi'i lleoli yn rhan ganolog y Lan Orllewinol. Mae gan y Llywodraethiaeth ddau isranbarth: Jerwsalem J1, sy'n cynnwys yr ardaloedd yn y diriogaeth a reolir gan fwrdeistref Jerwsalem Israel (Dwyrain Jerwsalem), a Jerwsalem J2, sy'n cynnwys y rhannau sy'n weddill o Lywodraethiaeth Jerwsalem.^[1] Prifddinas ardal y Llywodraethiaeth yw Dwyrain Jerwsalem (al-Quds).

Cyfanswm arwynebedd tir y llywodraethiaeth yw 344 km2. Yn ôl Swyddfa Ystadegau Ganolog Palestina, roedd gan y llywodraethiaeth boblogaeth o 429,500 o drigolion yn 2005, gan gyfrif am 10.5% o Balesteiniaid sy'n byw yn nhiriogaethau Palestina.^[2]

Demograffeg

Llywodraethiaeth Jeriwsalem yn Awdurdod Palesteina

Ffin Bwrdeisterf Dwyrain Jeriswalem gyda threflannau J1 mewn gwyrdd golau

Mae'r boblogaeth yn ifanc iawn ar gyfartaledd ac mae tua 35.9 y cant yn iau na 15 oed, a dim ond 3.9 y cant sydd dros 65 oed. Yn 2017, yn ôl cyfrifiad, roedd 97.7 y cant o'r boblogaeth yn Fwslim a 2.2 y cant yn Gristnogion. Ni chynhwyswyd preswylwyr aneddiadau Iddewig. Roedd 61.2 y cant o gyfanswm y boblogaeth yn ffoaduriaid neu'n bobl wedi'u dadleoli yn yr un flwyddyn.

Newid Poblogaeth
Cyfrifiad	Trigolion^[3]
1997	328.601
2007	363.649
2017	435.753

Rhaniad Gweinyddol yn ôl isranbarth

Rhennir Llywodraethiaeth Quds yn yr isranbarthau "Jerwsalem J1" a "Jerwsalem J2". Mae Jerwsalem J1 yn cynnwys y rhannau o'r Lan Orllewinol a atodwyd gan Israel ym 1980 ac a gafodd eu cynnwys ym mwrdeistref Israel Jerwsalem. Cyfeirir at Jerwsalem J1 fel arfer fel Dwyrain Jerwsalem. Mae Jerwsalem J2 yn cynnwys y rhannau o'r Llywodraethiaeth nad ydyn nhw wedi'u cynnwys yn J1.^[1]

Jerwsalem J1: Al-Isawiya, Al-Quds (Hen Ddinas), Ash-Shayyah, As-Sawahira Al-Gharbiya, As-Suwwana, At-Tur, Ath-Thuri, Bab As-Sahira, Beit Hanina, Beit Safafa, Jabal Al-Mukabbir, Kufr A'qab, Ras Al-Amud, Sharafat, Sheikh Jarrah, Shu'fat, Gwersyll Ffoaduriaid Shu'fat, Silwan, Sur Baher, Umm Tuba, Wadi Al-Joz

Jerwsalem J2: Abu Dis, Al-Eizariya, Al-Jib, Al-Judeira, Al-Qubeiba, Al-Ram, As-Sawahira ash-Sharqiya, 'Anata, An-Nabi Samwil, Ash-Sheikh Sa'd, Az- Za'eem, Beit Anan, Beit Hanina al-Balad, Beit Ijza, Beit Iksa, Beit Surik, Biddu, Beit Duqqu, Bir Nabala, Dahiat Al-Bareed, Hizma, Jaba ', Khirbet Umm Al-Lahem, Mikhmas, Qalandya, Gwersyll Ffoaduriaid Qalandya, Qatanna, Rafat, cymuned Bedouin Al-Khan Al-Ahmar [amheus - trafodwch], cymuned Bedouin Jaba ', cymunedau Bedouin eraill (gweler pentref Arabaidd Bedouin' Arab al-Jahalin).

Dinasoedd

Ehangodd Jerwsalem â ffin ddinesig Israel ar yr ardal sydd wedi'i hatodi, 1967

Bwrdeistrefi

Biddu
Beit 'Anan
Bir Nabala
Hizma
Kafr Aqab
Qatanna

Cynghorau Pentref

'Anata
Arab al-Jahalin
Beit 'Anan
Beit Duqqu
Beit Hanina
Beit Iksa
Beit Sirik
Jaba
Al-Jib

Al-Judeira
Kalandia
Mikhmas
Rafat
As-Sawahira ash-Sharqiya
Az-Za'ayyem

Cymdogaethau Dwyrain Jerwsalem

Abu Tor
Beit Hanina
Beit Safafa
Isawiya
Jabal Mukabar
Hen Ddinas Jerwsalem
Ras al-Amud
Sheikh Jarrah

Shu'fat
Silwan
Sharafat
Sur Baher
At-Tur (Mynydd yr Olewydd)
Umm Tuba
Wadi al-Joz
Al-Walaja (rhan o Llywodraethiaeth Bethlehem a Dwyrain Jerwsalem)

Gwleidyddiaeth

Ar ôl Rhyfel Arabaidd-Israel 1948, rhannwyd Jerwsalem. Daeth Gorllewin Jerwsalem o dan lywodraeth Israel a rheolwyd Dwyrain Jerwsalem, gan gynnwys yr Hen Ddinas, gan Wlad yr Iorddonen tan 1967. Yn Rhyfel Chwe Diwrnod 1967, meddiannodd Israel y Lan Orllewinol ac uno dwy ran y ddinas. Ymgorfforwyd Dwyrain Jerwsalem, ynghyd â rhannau eraill o'r Lan Orllewinol a Gorllewin Jerwsalem, mewn un bwrdeistref. Fodd bynnag, yn ôl cytundeb rhwng y PLO ac Israel, caniateir i drigolion Palestina Dwyrain Jerwsalem sy'n dymuno cymryd rhan yn yr etholiadau Awdurdod Palesteina, a gall y rhai sydd wedi derbyn dinasyddiaeth Israel bleidleisio yn yr etholiadau ar gyfer y Knesset hefyd.