Luigi Galleani

Anarchydd o Eidalwr oedd Luigi Galleani (12 Awst 1861 – 4 Tachwedd 1931) oedd yn byw yn yr Unol Daleithiau o 1901 i 1919 ac yno yn siarad o blaid propaganda'r weithred a defnyddio trais i ddymchwel y llywodraeth.

Luigi Galleani
Ganwyd	12 Awst 1861  Vercelli
Bu farw	4 Tachwedd 1931  o trawiad ar y galon  Caprigliola
Dinasyddiaeth	Teyrnas yr Eidal
Alma mater	Prifysgol Torino
Galwedigaeth	ysgrifennwr, cyfreithiwr
Mudiad	insurrectionary anarchism, mutual aid

Ganwyd yn ninas Vercelli yn rhanbarth Piemonte, yr Eidal. Astudiodd y gyfraith ym Mhrifysgol Torino, ond oherwydd ei syniadau anarchaidd fe wnaeth ffoi'r wlad ym 1880 cyn iddo ennill ei radd. Treuliodd pymtheg mlynedd yn Ffrainc, a chyfnod byr yn y Swistir cyn iddo gael ei ddanfon yn ôl i'r Eidal. Cafodd ei arestio a'i garcharu ar ynys Pantelleria ym 1895, ac yno fe briododd a chafodd pedwar plentyn. Llwyddodd i ddianc o'r ynys i'r Aifft ym 1900, ac oddi yno i Loegr a'r Unol Daleithiau. Ymsefydlodd yn New Jersey a golygodd y cylchgrawn La Questione Sociale. Cafodd ei gyhuddo ym 1903 o annog terfysg yn ystod streic, ac fe wnaeth ffoi i Ganada. Y flwyddyn wedyn, dychwelodd dros y ffin i Vermont a sefydlodd y cylchlythyr Cronaca Sovversiva.

Cafodd ei ddal ym 1906 a'i roi ar brawf, ond ei ryddhau gan nad oedd y rheithgor yn cytuno ar y farn. Symudod i Lynn, Massachusetts ym 1912. Ysgrifennodd lyfr ar wneud bomiau deinameit, ac anogodd ei ddilynwyr i wrthryfela'n erbyn yr awdurdodau drwy ddulliau treisgar. Cychwynnodd gyfres o ymosodiadau yn ardal Boston yn y flwyddyn 1916, er na chafodd llawer o bobl eu lladd. Ar noson 2 Mehefin 1919, cafodd sawl dinas ar draws y wlad ei thargedu gan fomiau'r anarchwyr. Ymatebodd yr awdurdodau yn llym: alltudiwyd Galleani yn ôl i'r Eidal, a chafodd mewnfudwyr radicalaidd eraill eu harestio yn ystod Cyrchoedd Palmer.

Bu farw yn 70 oed o drawiad ar y galon.